Cho đến gần đây, biến động trên thị trường hàng hóa giống hệt như một đường đua nhanh; Tính đến tháng 6, Chỉ số Hàng hóa Dow Jones đã tăng khoảng 70%. Nhưng cuộc biểu tình kể từ đó đã cạn kiệt. Một số vật liệu, chẳng hạn như liti, tiếp tục tăng. Các mặt hàng nóng một thời đã đi ngược lại. Giá quặng sắt giảm 45% kể từ mức đỉnh vào giữa tháng 7 sau khi tăng 63% kể từ đầu tháng Năm.
Trước đây, mọi thứ đã từng đơn giản hơn nhiều. Trong những năm 2000, sự trỗi dậy của Trung Quốc đã thúc đẩy một “siêu chu kỳ” hàng hóa — một thời kỳ giá cao kéo dài. Khi tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc suy giảm vào giữa những năm 2000, sự bùng nổ kéo dài đã kết thúc. Tuy nhiên, lần này, không có động cơ đơn lẻ nào đẩy hàng hóa đi lên. Cả cung và cầu đều đang bị ảnh hưởng bởi một loạt các cú sốc ngắn hạn đang tương tác theo những cách không thể đoán trước, tạo ra một cảm giác hỗn loạn.
Có 3 nguyên nhân gây ra các cú sốc. Đầu tiên là tính chất không đồng đều của việc tạm dừng và bắt đầu sự phục hồi kinh tế. Đầu năm nay, Trung Quốc có vẻ như sẽ bùng nổ nhưng sau đó đã chững lại. Mỹ đang tăng tốc hết mức, cùng với Châu Âu đang đi sau, nhưng biến thể Delta và sự tắc nghẽn về nguồn cung có thể khiến nó chậm lại. Nhiều nước nghèo vẫn chưa bắt kịp tốc độ. Tất cả những điều này tạo ra nhu cầu nguyên liệu thô tăng đột biến vào thời điểm mà cả nhà sản xuất và cơ sở hạ tầng vận chuyển, vẫn đang bị gián đoạn bởi các đợt covid-19 tại địa phương, đang gặp nhiều căng thẳng. Giá đồng đã được đẩy lên khi nhu cầu phục hồi, nhưng cũng do việc đóng cửa mỏ ở Nam Mỹ trong thời gian sớm của đại dịch. Hợp đồng tương lai vận tải hàng hóa – các nhà đầu tư đang coi như một loại hàng hóa – đã tăng giá mạnh.
Nguyên nhân thứ 2, các chính phủ đang có ý định đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh. Điều này tạo ra nhu cầu về gỗ và các kim loại được sử dụng để xây dựng các trang trại năng lượng mặt trời và gió, đồng thời tăng cường khí đốt tự nhiên, một cầu nối phổ biến giữa nhiên liệu bẩn và nhiên liệu sạch. Lithium, được sử dụng trong pin xe điện, đã tăng 21% chỉ trong tháng 9. Cùng một nguyên nhân cơ bản — biến đổi khí hậu — đang gây ra các hiện tượng thời tiết rối loạn. Chẳng hạn, tuyết ở Brazil đã đẩy giá cà phê tăng 22% kể từ đầu tháng 7. Vào tháng 8, cơn bão Ida đã ngưng trệ hầu hết hoạt động khai thác dầu và khí đốt ngoài khơi ở Vịnh Mexico.
Căng thẳng chính trị chính là nguyên nhân thứ 3 làm xáo trộn thêm những kỳ vọng. Australia, một gã khổng lồ về khai thác và trồng trọt, đã tham gia một liên minh mới với Mỹ nhằm kiềm chế Trung Quốc, khách hàng chính của họ, sau khi chính phủ Bắc Kinh áp đặt các lệnh cấm vận đối với các mặt hàng xuất khẩu được đánh giá cao của nước này. Nga bị cáo buộc hạn chế bán khí đốt tự nhiên cho châu Âu để biện minh cho một đường ống gây tranh cãi nối nước này với châu lục này. Giá xăng giao ngay tại châu Âu đã tăng hơn 80% kể từ giữa tháng 8.
Kết hợp các yếu tố này và bạn có được cái nhìn sâu sắc về sự hỗn loạn hàng hóa. Quặng sắt đã giảm vì Trung Quốc không còn muốn nhiều thép nữa. Nhưng than cốc, một thành phần khác trong sản xuất thép, đang trở nên nóng bỏng vì Mông Cổ, một nhà sản xuất lớn, đang lockdown.
Dầu vượt mốc 80 USD/thùng lần đầu tiên sau ba năm vào ngày 28/9. Giá dầu tăng cao bởi vì OPEC và các đồng minh cực kỳ kỷ luật trong việc hạn chế sản lượng, và các giếng đá phiến ở Mỹ, thường nhanh chóng bật vòi, thay vào đó đang trả nợ. Điều đó thường sẽ thúc đẩy ngô, thành phần chính của nhiên liệu sinh học Mỹ. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden đang cân nhắc việc cắt giảm lượng nhiên liệu sinh học pha trộn trong tổng nhiên liệu nên đã làm giảm nhu cầu. Giá palađi, được sử dụng để chế tạo bộ chuyển đổi xúc tác, đã giảm 25% trong tháng qua do tình trạng thiếu vi mạch đã khiến việc sản xuất ô tô bị đình trệ.
Jean-François Lambert, cựu Giám đốc Tài chính Thương mại Hàng hóa tại ngân hàng HSBC cho rằng tình trạng hỗn loạn có thể kéo dài đến năm 2025, khi áp lực lên thị trường sẽ bắt đầu giảm bớt. Đó có thể là lý do tại sao ít nhà đầu tư dường sẵn sàng đặt cược vào xu hướng giá. Mặc dù thị trường hàng hóa đã thu hút dòng vốn mạnh mẽ kể từ đầu năm, các nhà phân tích tại công ty tư vấn Capital Economics cho rằng phần lớn là do sự phổ biến của các quỹ giao dịch trao đổi theo dõi vàng. Xem xét sự hỗn loạn trên thị trường hàng hóa thế giới, không có gì ngạc nhiên khi các nhà đầu tư cũng muốn tìm một nơi trú ẩn.