Trước hàng loạt bất cập pháp lý liên quan đến cá nhân làm từ thiện, Chính phủ đã ban hành Nghị định mới, quy định chi tiết về hoạt động từ thiện cá nhân.
Theo đó, vào ngày 27/10, Chính phủ đã ban hành Nghị định 93/2021/NĐ-CP liên quan đến việc vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện của cá nhân, nhằm hỗ trợ khắc phục khó khăn do dịch bệnh, thiên tai, sự cố; giúp đỡ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Nghị định này sẽ có hiệu lực từ ngày 11/12/2021, áp dụng cụ thể với cá nhân làm từ thiện trong nước.
Cá nhân làm từ thiện phải mở tài khoản ngân hàng riêng
Theo đó, về việc vận động, tiếp nhận và phân phối nguồn đóng góp tự nguyện, Nghị định 93/2021/NĐ-CP nêu rõ:
“Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh và sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối”.
Mặt khác, cá nhân thực hiện cũng phải gửi bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú theo mẫu Thông báo được ban hành kèm theo Nghị định này.
UBND cấp xã sẽ có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin cần thiết khi có yêu cầu của cá nhân, tổ chức đóng góp hay nhận hỗ trợ. Cơ quan có thẩm quyền sẽ phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi, hướng dẫn và xử lý vi phạm.
Cá nhân làm từ thiện phải mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ khoản đóng góp tự nguyện. Đồng thời, cá nhân cần bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian làm từ thiện; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi cá nhân, tổ chức đóng góp yêu cầu.
Ngoài ra, cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp sau khi thời gian tiếp nhận kết thúc và có nghĩa vụ thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.
Cá nhân phải phối hợp với UBND nơi tiếp nhận phân phối nguồn đóng góp
Cũng theo Nghị định, căn cứ vào nguồn đóng góp tự nguyện của từng cuộc vận động, tiếp nhận, cá nhân có trách nhiệm phải thông báo với UBND nơi tiếp nhận hỗ trợ chậm nhất để phối hợp xác định thời gian, phạm vi, mức, đối tượng nhận hỗ trợ và thực hiện phân phối, sử dụng theo đúng cam kết đề ra, kể cả đối với những khoản đóng góp có điều kiện, địa chỉ cụ thể (nếu có).
UBND ở đây có thể là UBND cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh theo phân cấp; trong trường hợp cần thiết, cá nhân liên hệ UBND cấp tỉnh để được hướng dẫn cụ thể.
Chậm nhất trong 3 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận thông tin, UBND nơi tiếp nhận sẽ hỗ trợ chủ trì và phối hợp với Ban Vận động cùng cấp (nếu có) hướng dẫn cá nhân về thời gian, phạm vi, mức hỗ trợ, đối tượng thực hiện phân phối nguồn đóng góp tự nguyện.
Đồng thời, UBND nơi tiếp nhận phải tạo điều kiện, đảm bảo an toàn cho hoạt động hỗ trợ và cử lực lượng phối hợp tham gia phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khi cần thiết hoặc theo đề nghị của cá nhân.
Cá nhân vận động cũng có trách nhiệm thống nhất với cá nhân, tổ chức đóng góp để có phương án sử dụng, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện còn dư hoặc chuyển cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp để thực hiện các chính sách an sinh xã hội nhằm bảo đảm phù hợp với mục tiêu đã đề ra với cá nhân, tổ chức đóng góp.
Việc tiếp tục sử dụng và phân phối để khắc phục khó khăn do dịch bệnh, thiên tai, sự cố trong nước sẽ được thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
Cá nhân phải minh bạch, công khai hoạt động từ thiện
Nghị định 93/2021/NĐ-CP cũng quy định chi tiết về quản lý tài chính, công khai nguồn đóng góp tự nguyện.
Theo đó, chi phí cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện sẽ do cá nhân đứng ra vận động tự chi trả. Trường hợp được sự đồng ý của các cá nhân, tổ chức đóng góp đồng ý thì cá nhân được chi từ nguồn đóng góp tự nguyện, tuy nhiên phải tổng hợp và công khai khoản chi phí này.
Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả dịch bệnh, thiên tai, sự cố sẽ không tổng hợp vào ngân sách nhà nước.
Trong trường hợp mua sắm trang thiết bị, hỗ trợ xây dựng, sửa chữa các công trình hạ tầng thiết yếu, các cơ quan, tổ chức, đơn vị tiếp nhận, phân phối, sử dụng thực hiện quản lý tài chính theo quy định.
Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả dịch bệnh, thiên tai, sự cố phải đảm bảo tính minh bạch, công khai.
Cá nhân làm từ thiện có nghĩa vụ mở sổ ghi chép đầy đủ thông tin về kết quả tiếp nhận, phân phối các khoản đóng góp tự nguyện theo địa bàn, đối tượng được hỗ trợ, bao gồm những khoản tiếp nhận có địa chỉ, điều kiện cụ thể (nếu có), thực hiện công khai theo các nội dung quy định trên các phương tiện truyền thông và gửi kết quả bằng văn bản tới UBND xã nơi cư trú để niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan trong 30 ngày.
Cá nhân thực hiện vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả dịch bệnh, thiên tai, sự cố có trách nhiệm cung cấp thông tin theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.