Điều chỉnh mới về tuổi nghỉ hưu, lao động người nước ngoài được rút Bảo hiểm xã hội (BHXH) trong một lần, có sự điều chỉnh lương hưu cho lao động nam… là những thay đổi trong chính sách BHXH có hiệu lực từ năm 2022.
Điều chỉnh mới về tuổi nghỉ hưu
Theo Điều 169 Bộ luật Lao động năm 2019, tuổi nghỉ hưu của người lao động sẽ được điều chỉnh hàng năm kể từ 2021, thêm 3 tháng đối với lao động nam cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028, thêm 4 tháng đối với lao động nữ cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035.
Năm 2022, tuổi nghỉ hưu của lao động nam trong điều kiện làm việc bình thường sẽ là 60 tuổi 6 tháng, và lao động nữ là 55 tuổi 8 tháng, thay vì lần lượt 60 tuổi 3 tháng và 55 tuổi 4 tháng như quy định hiện hành.
Tùy trường hợp, người lao động có thể nghỉ hưu sớm hoặc muộn hơn, nhưng không quá 5 tuổi so với quy định. Người được nghỉ hưu sớm diện này gồm: lao động có đủ 15 năm trở lên làm nghề nặng nhọc, độc hại nằm trong danh mục quy định, người làm việc 15 năm trở lên ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, người bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
Ngược lại, lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao và một số trường hợp đặc biệt có thể được nghỉ hưu muộn hơn, nếu đạt được thỏa thuận với người sử dụng lao động.
Tính đến cuối 2020, cả nước có khoảng 14,1 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu. Trong đó có hơn 3,1 triệu người trong số đó đang được hưởng lương hưu và BHXH hàng tháng, 1,8 triệu người hưởng trợ cấp hưu trí, còn hơn 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu chưa được hưởng các chính sách an sinh này.
Lao động người nước ngoài được rút Bảo hiểm xã hội trong một lần
Từ 1/1/2022, Nghị định 143/2018 quy định lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc được rút một lần nếu có yêu cầu. Điều kiện là người lao động phải đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng Bảo hiểm xã hội, hoặc không tiếp tục cư trú tại Việt Nam; mắc bệnh nguy hiểm tính mạng theo quy định của Bộ Y tế; chấm dứt hợp đồng lao động, chứng chỉ hành nghề, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà không tiếp tục gia hạn.
Trong vòng 10 ngày tính đến thời điểm chấm dứt hợp đồng, chứng chỉ hành nghề, giấy phép lao động, giấy phép hành nghề hết hiệu lực mà người lao động đó không tiếp tục làm việc, hoặc gia hạn giấy phép thì có thể nộp hồ sơ để hưởng bảo hiểm.
Cơ quan BHXH cần giải quyết thủ tục và chi trả tiền bảo hiểm tối đa 5 ngày kể từ lúc nhận hồ sơ. Nếu chậm hay không giải quyết thì cần phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do cho người lao động biết.
Có sự điều chỉnh lương hưu cho lao động nam
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, từ 2022, số năm đóng Bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu của lao động nam có sự điều chỉnh, muốn hưởng mức tối thiểu 45% phải đóng đủ 20 năm Bảo hiểm xã hội trở lên, thay vì 19 năm như hiện hành. Nếu muốn hưởng tỷ lệ tối đa 75%, lao động nam cần đóng đủ Bảo hiểm xã hội từ 35 năm, tăng thêm một năm so với 2021.
Quy định trên không áp dụng đối với lao động nữ. Những người đóng đủ Bảo hiểm xã hội 15 năm hưởng mức lương hưu tối thiểu 45% và tối đa là 75% đối với lao động nữ đóng đủ 30 năm. Mức hưởng được tăng thêm 2% cho một năm đóng, ngược lại nghỉ hưu sớm trước tuổi sẽ bị trừ 2% mức hưởng lương hưu, áp dụng đối với cả lao động nam và lao động nữ.
Hồi tháng 6 cuộc dự thảo lấy ý kiến lần đầu, ban soạn thảo đã đưa ra đề xuất sửa đổi điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 và định hướng tới 10 năm. Mức hưởng sẽ được tính toán phù hợp, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được hưởng quyền lợi.
Tuy nhiên, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội dự kiến sẽ rút ngắn số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội tới đây.
Định mức đóng BHXH có thay đổi
Theo Nghị định 7/2021 quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 – 2025, mức chuẩn nghèo từ đầu năm 2022 áp dụng với khu vực nông thôn là 1.500.000 đồng/tháng, thay vì 700.000 đồng như hiện tại. Do đó, mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất là 330.000 đồng mỗi tháng.
Mức đóng BHXH tự nguyện theo quy định hiện hành bằng 22% mức thu nhập do người lao động lựa chọn, thấp nhất bằng chuẩn nghèo khu vực nông thôn từng giai đoạn và cao nhất bằng 20 lần tháng lương cơ sở.
Đối với người đóng BHXH tự nguyện số tiền hỗ trợ hàng tháng của Nhà nước cũng sẽ tăng lên. Người thuộc hộ nghèo là 99.000 đồng; người thuộc hộ cận nghèo là 82.500 đồng, và người thuộc nhóm khác là 33.000 đồng.