Không có gì đáng ngạc nhiên khi Nga thuận lợi vượt qua các biện pháp trừng phạt của phương Tây: Tổng thống Putin đã chuẩn bị “pháo đài” kinh tế trong gần một thập kỷ.
Các nhà kinh tế đã dự đoán về sự sụp đổ của nền kinh tế Nga kể từ khi phương Tây tấn công Nga bằng các lệnh trừng phạt chưa từng có nhằm đáp lại chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine. Nhưng gần ba tháng rưỡi sau cuộc chiến, Nga vẫn giữ vững như một pháo đài bất khả xâm phạm.Ông Putin tuyên bố vào ngày 7/6 rằng lạm phát đã chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp tại Nga vẫn ổn định.
Nga vẫn là cường quốc năng lượng với doanh thu bội thu nhờ giá dầu tăng vọt. Ngay cả khi không có sóng gió về năng lượng, Nga trong thời gian ngắn có thể tự bảo vệ mình khỏi các lệnh trừng phạt. Nguyên nhân là do quốc gia này đã tự áp dụng các biện pháp chống trừng phạt kể từ năm 2014 khi nước này cũng bị ảnh hưởng bởi một loạt các hạn chế thương mại sau khi sáp nhập Crimea.
Theo Veronica Carrion, một nhà nghiên cứu kinh tế tại Hiệp hội Ngân hàng Mỹ (ABA), ông Putin đã “tái trang bị nền kinh tế Nga thành một pháo đài” để chống chọi với những cú sốc từ bên ngoài.
Bất chấp suy đoán tiêu cực của các chuyên gia kinh tế, quốc gia này đang cho thấy khả năng phục hồi bất ngờ bởi một loạt các biện pháp, chẳng hạn như tăng cường dự trữ và loại bỏ vốn nước ngoài. Dưới đây là những gì Nga đã và đang làm trong nỗ lực bảo vệ nền kinh tế của mình.
Moscow đã tăng cường dự trữ và tích trữ vàng
Theo Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan, trước khi xung đột quân sự với Ukraine, Nga nắm giữ lượng ngoại tệ lớn thứ năm thế giới và vàng dự trữ trị giá khoảng 630 tỷ USD. Bà Carrion cho biết: “Kho dự trữ này có thể cân bằng thu chi của chính phủ và hỗ trợ đồng ruble.”
Bộ trưởng Tài chính nước này cho biết hồi tháng 3, Nga đã mất quyền tiếp cận khoảng một nửa số tiền dự trữ do các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, Moscow vẫn còn cất giữ rất nhiều vàng trong nước và cũng là nhà sản xuất kim loại quý lớn thứ hai thế giới.
Lượng vàng nắm giữ của Nga đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2014 và tất cả chúng đều được cất giữ trong các hầm chứa. Nga cũng tiếp tục tăng một số dự trữ dưới dạng quỹ khẩn cấp nhờ thu được lợi nhuận từ việc bán dầu và khí đốt.
Giảm vốn nước ngoài và trả bớt nợ
Ông Gian Maria Milesi-Ferretti, chuyên gia nghiên cứu kinh tế cao cấp tại Trung tâm Hutchins về Chính sách Tài chính và Tiền tệ, cho biết: Bên cạnh việc tiết kiệm, trong vòng 8 năm qua, Nga còn tích cực trả nợ nước ngoài.
Nợ nước ngoài của Nga hiện khá thấp. JPMorgan ước tính chính phủ nợ khoảng 39 tỷ USD trái phiếu ngoại tệ vào cuối năm 2021. Đối chiếu với Hy Lạp, quốc gia này đã vỡ nợ 205,6 tỷ euro (277,5 tỷ USD) nợ chính phủ vào năm 2012.
Tổng nợ quốc gia của Nga chỉ ở mức 17% GDP, thấp hơn nhiều so với mức 3 con số của nhiều nước phát triển, và các khoản nợ này chủ yếu được tính bằng đồng rúp. Vì vậy, Nga “không thực sự cần phải đi vay”, theo ông Anton Tabakh, nhà kinh tế cơ quan xếp hạng của Nga Expert RA. Trong khi đó, nợ quốc gia của Mỹ ở mức khoảng 130% GDP.
Chuyển hướng sang nền kinh tế tự túc
Hassan Malik, một nhà phân tích cấp cao của tổ chức đầu tư có trụ sở tại Boston, cho biết Nga đang hướng sang nền kinh tế tự túc trong khi nước này đã trở thành một quốc gia quốc tế – nhưng, với tư cách là một nhà sản xuất hàng hóa khổng lồ, nền kinh tế của nước này sẽ không sụp đổ hoàn toàn dù tăng trưởng sẽ chậm và thấp hơn.
Để bù đắp sự thiếu hụt của các công ty quốc tế, các công ty Nga đã tiếp quản các công ty này và thay thế các sản phẩm của họ bằng các sản phẩm “cây nhà lá vườn”.
Tuy nhiên, ngày 9/6, Tổng thống Nga Vladimir Putin thừa nhận việc sản xuất hàng hóa trong nước để tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây không phải là cách làm hiệu quả và Nga đang tìm kiếm các đối tác thương mại mới.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế Nga dự kiến sẽ giảm 8,5% vào năm 2022 và giảm thêm 2,3% vào năm 2023. Đó sẽ là mức suy giảm lớn nhất của nền kinh tế Nga kể từ giai đoạn sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991.