Giá điện sinh hoạt dự kiến theo đề xuất sẽ rút gọn còn 5 hoặc thậm chí 4 bậc thay vì 6 bậc như hiện hành.
Bất cập trong việc tính giá điện cũ
Các chuyên gia cho rằng, biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt hiện đang áp dụng từ 2014 và chia 6 bậc thang bộc lộ bất hợp lý trong chênh lệch giá giữa các bậc. Thêm vào đó, hộ dùng điện ở nhóm khách hàng thấp (50 kWh) tỷ trọng đang giảm dần và tăng nhanh chóng ở nhóm trung bình và cao (200-300 kWh và 301 kWh trở lên).
Trong đề xuất đang được đưa ra để lấy ý kiến, dự kiến của Bộ Công Thương là rút gọn bậc 1 và 2, xuống còn 5 bậc. Giá điện bán lẻ theo đó thấp nhất là 1.678 đồng/kWh và cao nhất là 3.356 đồng/kWh (chưa tính VAT). Mức đang áp dụng thấp nhất là 1.549 đồng và cao nhất là 2.701 đồng/kWh.
Những thay đổi về giá điện theo dự kiến cách tính mới
Bộ Công Thương cho biết, bước cải tiến sẽ khiến cho cơ cấu biểu giá bán lẻ điện làm thay đổi căn bản so với trước, tác động trực tiếp đến khách hàng. Mức giá bán lẻ điện bình quân với nhóm sinh hoạt không thay đổi, tuy nhiên sẽ xảy ra tình trạng là có nhóm khách hàng được giảm tiền điện, nhóm lại không.
Theo đánh giá của Bộ Công Thương, đề án lần này xây dựng dựa trên cơ sở giá điện, phân bổ được chi phí đến từng nhóm khách hàng.
Hiện nay, cơ cấu giá điện chỉ có một thành phần cho tất cả hộ tiêu dùng, dẫn đến việc giá điện sinh hoạt phải bù chéo cho khối sản xuất (sử dụng nhiều điện năng) nhằm cân bằng doanh thu. Bộ Công Thương nhận định, biểu giá này dần dần giúp xóa việc bù chéo nói trên.
Kết quả phân bổ chi phí, theo Bộ Công Thương, là có cơ sở khoa học dựa trên số liệu của EVN và các đơn vị cung cấp, phù hợp với đặc điểm của hệ thống điện cũng như chi phí phát sinh cho từng khâu.
Hộ nghèo, hộ chính sách vẫn được áp dụng hỗ trợ. Theo đó, mỗi năm ngân sách hỗ trợ thêm khoảng 42 tỷ đồng khi rút gọn bậc 1 và 2 thành một bậc, khiến giá điện tăng từ 1.549 đồng lên 1.678 đồng.
Đối với phương án tính giá điện theo 4 bậc, Bộ Công Thương cho biết nó sẽ giữ nguyên giá điện hiện hành trong bậc 0-100 kWh, đảm bảo ổn định cho hộ nghèo, hộ chính sách sử dụng ít điện, ngân sách Nhà nước cũng không thay đổi.
Theo đó, giá điện cho các bậc từ 101-700 kWh và từ 701 kWh được thiết kế để bù trừ doanh thu cho các bậc thấp.
Phương án tính giá điện theo 4 bậc được đánh giá là áp dụng đơn giản, phù hợp với xu thế cải tiến. Nhưng với phương án này, các hộ mức sử dụng trong mức 119 – 232 kWh mỗi tháng và trên 806 kWh mỗi tháng sẽ phải trả tăng thêm tiền điện.
Cơ quan quản lý đánh giá, mức tăng tiền điện mỗi hộ tối đa 12.100 đồng/tháng sẽ không khuyến khích được người dân sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả so với phương án 5 bậc.
Ngoài ra, có sự thay đổi trong giá bán điện cho sản xuất, kinh doanh và hành chính sự nghiệp. Việc phân bổ chi phí của ngành điện sẽ theo cấp điện áp và theo nhóm khách hàng điện. Trong đó khung giờ bình thường, cao điểm sẽ giữ nguyên giá như hiện hành, nhưng khung giờ thấp điểm được điều chỉnh tăng giá.
Nhóm khách hàng kinh doanh sẽ bổ sung cơ sở lưu trú, du lịch áp dụng giá bán lẻ điện bằng nhóm khách hàng sản xuất và các hộ kinh doanh khác. Nhóm khách hàng sản xuất sẽ được áp dụng giá bán điện theo 4 cấp.
Ngoài ra, bệnh viện, nhà trẻ, mẫu giáo, trường phổ thông, chiếu sáng công cộng… sẽ bổ sung thêm vào nhóm khách hàng đơn vị hành chính sự nghiệp.