Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã được chào đón như một ứng cử viên đồng tiền dự trữ thế giới quan trọng ngang với đô la Mỹ và vượt qua đồng euro, yên và bảng Anh. Nhưng điều này có khả thi không?
Nền kinh tế Trung Quốc thành công trên hầu hết các thước đo. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đạt 17,7 nghìn tỷ USD, chỉ đứng sau Mỹ. Đây cũng là quốc gia thương mại lớn thứ ba trên thế giới – chỉ sau Mỹ và EU
Tuy nhiên, tiền tệ của Trung Quốc – đồng nhân dân tệ – chỉ chiếm 3% thương mại toàn cầu, trong khi đó, đồng đô la Mỹ chiếm 87% thị phần.
Đồng tiền dự trữ (Reserve Currency) là gì?
Đồng tiền dự trữ là tiền tệ được các ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính lưu giữ với số lượng lớn để chuẩn bị cho các khoản đầu tư, giao dịch và nghĩa vụ nợ quốc tế hoặc để tác động đến tỉ giá hối đoái trong nước.
Một lượng lớn các mặt hàng như vàng và dầu được định giá bằng đồng tiền dự trữ, khiến các quốc gia khác nắm giữ loại tiền này để thanh toán cho chúng.
Việc nắm giữ một loại tiền dự trữ giúp giảm thiểu rủi ro tỉ giá.
Kể từ năm 1450, đã có sáu thời kỳ đồng tiền dự trữ chính. Bồ Đào Nha thống trị dự trữ toàn cầu cho đến năm 1530 khi Tây Ban Nha trở nên mạnh hơn. Các loại tiền do Hà Lan và Pháp phát hành đã thống trị thương mại thế giới trong phần lớn thế kỷ 17 và 18. Sự xuất hiện của đế chế Anh đã khiến Bảng Anh trở thành đồng tiền dự trữ cho đến khi Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc.
Sau chiến tranh thế giới, Mỹ trở thành là cường quốc kinh tế thế giới. Kể từ năm 1944, đồng đôla Mỹ đã là đồng tiền dự trữ chính được các quốc gia khác sử dụng. Đồng đô la Mỹ thay thế đồng bảng Anh ngay khi Mỹ giành được ưu thế kinh tế so với Anh. Hơn 75% giao dịch toàn cầu đã được hoàn thành bằng đô la Mỹ kể từ năm 2008. Đồng đô la cũng chiếm hơn 60% phát hành nợ nước ngoài và 59% dự trữ ngân hàng trung ương toàn cầu. Do đó, các nước theo dõi chặt chẽ chính sách tiền tệ của Mỹ để đảm bảo rằng giá trị dự trữ của họ không bị ảnh hưởng xấu bởi lạm phát.
Mặc dù vị thế của đồng đô la Mỹ đã giảm dần trong những năm gần đây nhưng vẫn chưa có đồng tiền nào đủ sức chiếm lĩnh vị thế của đồng đô la Mỹ. Đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc có thể không đủ sức chiếm ngôi của đô la Mỹ nhưng lợi thế kinh tế và chính trị khiến đồng tiền này mạnh mẽ hơn.
Kế hoạch của Trung Quốc
Năm ngoái, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nói rõ rằng họ muốn nâng cao vị thế của đồng Nhân dân tệ như một đồng tiền dự trữ. Nền kinh tế và dòng chảy thương mại của Trung Quốc đủ lớn để hỗ trợ một động thái như vậy. Tuy nhiên, nước này hiện cần thuyết phục các ngân hàng trung ương nước ngoài bắt đầu dự trữ đồng Nhân dân tệ.
Vào tháng 7/2022, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã công bố hợp tác với năm quốc gia và Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS). Thỏa thuận Thanh khoản Nhân dân tệ bao gồm ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBoC), Indonesia, Malaysia, Chile, Singapore và Cơ quan Tiền tệ Hong Kong. Mỗi thành viên sẽ đóng góp ít nhất 15 tỷ nhân dân tệ (khoảng 2,2 tỷ USD) hoặc số tiền tương ứng bằng USD, tạo ra một kho dự trữ tại BIS.
Đồng thời, nội tệ Trung Quốc đang dần thay thế USD tại Nga, giúp doanh nghiệp hai nước hưởng lợi, đồng thời giúp Moskva giảm tác động từ lệnh trừng phạt.
Khi các mối quan hệ đối tác trở nên mạnh mẽ hơn, vị thế đồng tiền dự trữ của đồng nhân dân tệ có thể được củng cố hơn.
Tác động toàn cầu
Các nhà kinh tế bao gồm Barry Eichengreen của Đại học California Berkeley và Camille Macaire của ngân hàng trung ương Pháp đã xuất bản một bài báo phân tích tiềm năng của đồng nhân dân tệ như một đồng tiền dự trữ. Các nhà nghiên cứu lập luận rằng việc thay thế đồng đô la sẽ không dễ dàng hay nhanh chóng. Tuy nhiên, họ đã tìm thấy bằng chứng cho thấy dự trữ nhân dân tệ đang tăng đều đặn ở các quốc gia có quan hệ thương mại chặt chẽ hơn với Trung Quốc.
Ảnh hưởng ngày càng tăng này có thể khiến đồng nhân dân tệ trở thành một lựa chọn thay thế cho đồng đô la Mỹ trong một thế giới “đa cực”. Nói cách khác, Trung Quốc có thể giảm dần ảnh hưởng của đồng đô la theo thời gian. Các tác giả của nghiên cứu cho biết vị trí hiện tại của đồng nhân dân tệ tương tự như đồng đô la Mỹ trong những năm 1950. Do đó, có thể chỉ mất vài thập kỷ trước khi đồng nhân dân tệ đạt được vị thế tương tự đồng đô la Mỹ hiện tại.