Báo cáo của Tổng Cục Thống kê cho thấy, đợt dịch Covid-19 đã và đang tác động mạnh khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI), lạm phát có xu hướng tăng trong tháng 8/2021.
Nỗ lực kiềm chế lạm phát
Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8/2021 tăng 0,25% so với tháng trước, tăng 2,51% so với tháng 12/2020 và tăng 2,82% so với tháng 8/2020.
Trong đó có 4/11 nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng chính tăng giá, 4/11 nhóm giảm giá. CPI bình quân 8 tháng đầu năm 2021 tăng 1,79% so với cùng kỳ năm trước, mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016; lạm phát cơ bản bình quân 8 tháng đầu năm 2021 tăng 0,9% so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân khiến lạm phát trong tháng 8/2021 tăng là do nhiều địa phương thực hiện Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, người dân hạn chế tối đa ra ngoài nên nhu cầu dự trữ, tiêu dùng thực phẩm tăng, bên cạnh đó nguồn cung bị hạn chế, chi phí vận chuyển hàng hóa tăng cao do các địa phương thực hiện nghiêm các biện pháp giãn cách nên các doanh nghiệp vận tải gặp khó khăn trong quá trình lưu thông.
Chỉ số giá nhóm thực phẩm tháng 8/2021 tăng 0,97% so với tháng trước; đặc biệt các tỉnh đang thực hiện giãn cách theo chỉ thị 16/CT-TTg có mức tăng cao hơn mặt bằng chung như Hà Nội (tăng 3,27%), TP. Hồ Chí Minh (tăng 2,72%), Cần Thơ (tăng 6,07%), Bình Dương (tăng 4,01%), Vĩnh Long (tăng 2,79%)…
Lạm phát tăng chủ yếu do giá cả ở một số nhóm hàng như rau tươi; thủy hải sản tươi sống; thịt, trứng gia cầm; Riêng giá thịt lợn giảm 1,81% so với tháng trước do cung cầu ổn định, dịch bệnh cơ bản được kiểm soát.
Ngoài ra, các nhóm hàng khác cơ bản có mức giá ổn định một mặt do thực hiện giãn cách nên nhu cầu thấp, một mặt do giá các nhóm hàng nguyên, nhiên liệu đều giảm cũng như các chính sách về miễn, giảm, hỗ trợ tiền điện, nước, cước viễn thông của Chính phủ nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.
Chính phủ đang chỉ đạo thực hiện nhiều giải pháp hạn chế lạm phát tăng, kiểm soát giá các mặt hàng thiết yếu. Đặc biệt, những mặt hàng như giá xăng, gas, điện, nước sạch, các mặt hàng nông sản, vật tư nông nghiệp, giá các dịch vụ giao thông vận tải, dịch vụ giáo dục và sách giáo khoa, giá thuốc, vật tư y tế, vật tư phòng dịch… được các Bộ, ngành địa phương quản lý điều hành nhịp nhàng, chặt chẽ.
Đáng chú ý, mặc dù diễn biến giá xăng dầu trên thế giới tăng cao nhưng do công tác điều hành giá xăng dầu trong nước cũng được điều chỉnh phù hợp, linh hoạt, kết hợp với việc sử dụng Quỹ Bình ổn giá nên giá xăng dầu trong nước không có tình trạng tăng “đột biến”. Trong 8 tháng qua, giá xăng có 10 lần tăng, 4 lần giảm và 2 lần giữ ổn định; giá dầu có số lần điều chỉnh tăng ít hơn (8-9 lần tùy loại).
Bộ Tài chính cũng đã liên tục có công văn gửi Bộ Y tế đề nghị công bố giá thị trường của các mặt hàng trang thiết bị, vật tư y tế, thuốc, sinh phẩm xét nghiệm SARS-CoV-2, các hàng hóa, dịch vụ phòng, chống dịch khác để các địa phương, đơn vị tham khảo trong mua sắm phục vụ phòng, chống dịch trên cơ sở kết quả rà soát giá thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế…
Hiện tại trên Cổng điện tử công khai giá trang thiết bị y tế đã có trên 1.600 doanh nghiệp thực hiện công khai giá bán (giá niêm yết theo quy định của Luật giá), có trên 60.000 mặt hàng trang thiết bị y tế công khai giá (thiết bị y tế 8.256; vật tư y tế 36.191; trang thiết bị y tế chẩn đoán Invitro 15.584) kèm theo thông tin về cấu hình, tính năng kỹ thuật và các dịch vụ kỹ thuật, bảo hành bảo trì tương ứng.
Ổn định tâm lý, kiểm soát lạm phát kỳ vọng
Dự báo về tình hình lạm phát những tháng cuối năm, một số chuyên gia cho rằng, trong những tháng cuối năm, giá nhiên liệu (xăng dầu, LPG) mặc dù khó có thể tăng đột biến do mức giá hiện nay đã ở mức cao cũng như sự lo ngại về các biến chủng của virus tiếp tục lây lan mạnh hơn tại một số quốc gia cũng là những yếu tố tâm lý có thể tác động đan xen đến mặt bằng giá cũng như tác động tiêu cực đến nỗ lực kiểm soát lạm phát.
Có tác động trực tiếp đến tình hình lạm phát, giá một số mặt hàng nguyên liệu có khả năng sẽ tiếp tục ở mức cao như sắt thép, phân bón do thiếu hụt nguồn cung trên thế giới. Trong tháng 8, giá thép đã tương đối ổn định so với những tháng trước nhưng vẫn có thể tăng nhẹ vào thời điểm cuối quý III, đầu quý IV khi bước vào mùa xây dựng; ảnh hưởng đến lạm phát chắc chắn sẽ thấy rõ hơn.
Giá gạo dự báo có thể tăng nhẹ trong những tháng cuối năm do nhu cầu nhập khẩu của các thị trường chính vẫn duy trì ở mức cao. Giá một số mặt hàng vật tư nông nghiệp như phân bón dự báo có thể tăng trong nửa cuối năm là yếu tố tác động đến đầu vào của sản xuất nông nghiệp.
Giá thịt lợn cơ bản ổn định nhưng không loại trừ khả năng có thể tăng nhẹ trở lại do các yếu tố đầu vào như thức ăn chăn nuôi, con giống ở mức cao. Tuy vậy mức giá không thể tăng mạnh do nguồn cung vẫn dồi dào, được đảm bảo. Rủi ro về thiên tai bão lũ có thể làm giá một số mặt hàng tăng cục bộ tại một số địa bàn tác động nhất định tới lạm phát;
Bên cạnh đó, chi phí lưu thông, vận chuyển hàng hóa trên thế giới tăng cao, điều hành ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa xuất, nhập khẩu, nhất là đối với một nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam, tăng trưởng chủ yếu dựa trên xuất nhập khẩu. Rủi ro tiềm ẩn bong bóng tài sản đến từ thị trường bất động sản, chứng khoán nếu không có những biện pháp điều tiết phù hợp là các yếu tố tác động gián tiếp tới tâm lý tiêu dùng nói chung cũng như tình hình lạm phát.
Theo ông Nguyễn Anh Tuấn – Cục trưởng cục Quản lý giá, nỗ lực kiềm chế lạm phát còn gặp nhiều áp lực từ việc thực hiện lộ trình giá thị trường một số dịch vụ công trong giai đoạn tới, trong đó phải tính đến việc triển khai cơ chế tự chủ đối với đơn vị sự nghiệp công lập và đặt mục tiêu cơ bản hoàn thành lộ trình tính giá dịch vụ trong năm 2021. Theo đó, trong trường hợp xem xét tăng giá dịch vụ khám, chữa bệnh bước 3, kết cấu chi phí quản lý thì sẽ tác động đến CPI khoảng 0,13%; kiềm chế lạm phát chắc chắn sẽ phức tạp hơn.
Trên cơ sở đánh giá tình hình dịch bệnh trong nước và diễn biến giá cả các mặt hàng trên thế giới và trong nước, Bộ Tài chính đề xuất triển khai một số biện pháp như: Theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng quan trọng, thiết yếu để có biện pháp điều hành phù hợp. Chủ động tháo gỡ khó khăn và có phương án điều tiết nguồn hàng để tăng lượng cung ứng cho các địa phương có dịch bệnh cần cách ly hoặc giãn cách xã hội, bảo đảm cung cấp đủ hàng hóa thiết yếu cho người dân…
Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, đảm bảo kịp thời, minh bạch thông tin về giá và công tác điều hành giá của Chính phủ, Ban chỉ đạo điều hành giá, nhất là diễn biến giá cả các vật tư quan trọng, các mặt hàng thiết yếu liên quan đến sản xuất và đời sống người dân để ổn định tâm lý người tiêu dùng, kiểm soát lạm phát kỳ vọng, hạn chế tối đa việc lạm phát tăng cao.