Thuật ngữ “khủng hoảng dầu mỏ” dường như bị lãng quên từ lâu, nhưng giờ đây nó lại được nhắc đến nhiều lần.
Cái gọi là “cuộc khủng hoảng dầu mỏ” hiện nay rất khác so với những năm 1970. Vào thời điểm đó, mối đe dọa từ cuộc chiến tranh Ả Rập-Israel ở Trung Đông đã gây ra sự gián đoạn nguồn cung, giờ đây dầu mỏ mang tính chất đầu cơ nhiều hơn. Sự mất cân đối cung cầu trong ngắn hạn đã khiến giá dầu khí tăng cao, trong bối cảnh lạm phát toàn cầu, nạn đầu cơ đã gây ra những biến động mạnh về giá cả. Ngoài yếu tố đầu cơ, nguồn cung không đủ cầu cũng khiến thị trường lo ngại.
Thị trường dự kiến giá dầu tăng mạnh
Trên thị trường quốc tế, giá của các mặt hàng số lượng lớn liên tục thay đổi, và luôn có bóng dáng của đầu cơ tư bản đằng sau chúng.
Một số ngân hàng đầu tư lớn, chẳng hạn như Goldman Sachs, luôn là động lực chính giúp giá dầu tăng. Goldman Sachs kỳ vọng giá dầu thô Brent sẽ đạt 90 USD / thùng vào cuối năm nay và vẫn còn dư địa để tăng trưởng trong năm tới. Nhận định của Goldman Sachs dựa trên thực tế là nhu cầu dầu toàn cầu sẽ phục hồi nhanh chóng sau đại dịch Covid-19, nhu cầu dầu sẽ đạt mức cao kỷ lục trong năm tới và nguồn cung sẽ thiếu hụt do thiếu đầu tư nghiêm trọng vào năng lượng hóa thạch truyền thống.
Ngân hàng đầu tư đa quốc gia UBS kỳ vọng rằng thị trường dầu thô sẽ tiếp tục căng thẳng cho đến ít nhất là quý đầu tiên của năm tới, và nhu cầu toàn cầu sẽ trở lại mức 100 triệu thùng / ngày vào tháng 12. Do đó, UBS kỳ vọng rằng giá giao dịch của dầu thô Brent sẽ chạm 90 đô la Mỹ / thùng sang tháng 3 năm sau, sau đó ổn định ở mức 85 đô la Mỹ / thùng.
Với sự mở rộng nhanh chóng của nguồn cung tiền, nền kinh tế Mỹ có thể nâng giá dầu ở mức 150 USD / thùng. Trên thực tế, Phố Wall có những khác biệt lớn về xu hướng của giá dầu, một số người cho rằng sự phục hồi quy mô lớn của dầu và khí đốt tự nhiên là tạm thời, và những người đầu cơ giá cho rằng một mùa đông rất lạnh sẽ khiến giá dầu tăng mạnh. Tuy nhiên, dự báo giá luôn là một ngành kinh doanh rủi ro cao. Ai có thể dự đoán chính xác xu hướng thực sự của thị trường?
Chính sự kích động của các ngân hàng đầu tư lớn trên, triển vọng giá dầu trong ngắn hạn là rất hấp dẫn, và đầu cơ vào thị trường dầu thô đang bùng nổ. Trong những tuần gần đây, số lượng quyền chọn mua dầu thô đã tăng vọt. Theo dữ liệu liên quan của Phố Wall, một số vụ đặt cược tăng chóng mặt: quyền chọn mua dầu thô Brent 200 USD / thùng hết hạn vào tháng 12/2022 đã được giao dịch 1.300 lần trong một ngày. Kể từ đầu năm nay, số lượng quyền chọn mua với giá 100 USD / thùng WTI ở New York đã tăng gấp 5 lần. Tính đến giữa tháng 10, số lượng hợp đồng giao dịch đã vượt quá 140.000.
Đầu cơ quá mức khiến giá dầu thô giao ngay tăng cao. Vào ngày 25 /10, giá của chỉ số hợp đồng tương lai WTI đã chạm ngưỡng cản tâm lý quan trọng 85 USD / thùng, đây là mức giá giao dịch cao nhất của dầu thô Mỹ kể từ tháng 10/2014; giá dầu Brent cũng chạm mức cao mới sau 7 năm.
Các nhà phân tích dầu mỏ nói chung cho rằng mối quan tâm lớn nhất của thị trường là cung không đủ cầu. Đầu tư không đủ vào nguồn cung mới sẽ là vấn đề chính trong trung và dài hạn, và việc đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch truyền thống giảm mạnh khiến mối lo ngại tăng mạnh.
Nguyên nhân giá dầu tăng mạnh
Hiện nay, tất cả các quốc gia trên thế giới đang nỗ lực để thúc đẩy chuyển đổi kinh tế, và các công ty dầu khí và than đã phải đối mặt với áp lực giảm sản lượng.
Theo báo cáo nghiên cứu của Morgan Stanley, đầu tư thượng nguồn vào năng lượng hóa thạch toàn cầu đã giảm xuống còn 350 tỷ USD vào năm ngoái, thấp nhất trong vòng 15 năm, mặc dù giá dầu hiện đang ở mức cao nhưng đầu tư trong tương lai sẽ không tăng nhiều. Một mặt, các đại gia dầu mỏ truyền thống phải đối mặt với áp lực cổ tức và cố gắng duy trì dòng tiền; mặt khác, họ phải thực hiện lời hứa về mục tiêu phát thải ròng bằng 0 và thiếu động lực đầu tư thêm.
Ngoài ra, cơn bão Ida đã phá hủy khoảng 30 triệu thùng dầu ở Mỹ, và các nhà sản xuất dầu đá phiến không có ý định đầu tư vào giàn khoan mới sau nhiều năm tuyệt vọng mở rộng hoạt động khoan và đuổi theo tăng trưởng sản lượng. Rốt cuộc, tình hình năng lượng chung của thế giới đã thay đổi, và năng lượng xanh đại diện cho tương lai.
Một lý do quan trọng khác khiến nguồn cung dầu không thể theo kịp là OPEC + vẫn kiểm soát chặt chẽ sản lượng. Bộ trưởng Dầu mỏ Ả Rập Xê Út Abdul Salman dự đoán rằng tổng nguồn cung dầu the kế hoạch của OPEC + có thể tăng đáng kể vào cuối năm sau. Hiện tại, OPEC + vẫn tiếp tục giữ nguyên kế hoạch khai thác thêm 400.000 thùng / ngày theo kế hoạch trong tháng 12, và một số quốc gia thành viên gặp khó khăn trong việc tăng sản lượng, dẫn đến nguồn cung tiếp tục bị thắt chặt.
Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, tổng công suất nhàn rỗi của OPEC + là 9 triệu thùng mỗi ngày, nhưng do các vấn đề sản xuất ở Nigeria và Libya, các lệnh trừng phạt đối với Iran và Venezuela cũng như sáng kiến cắt giảm của Nga và Saudi Arabia, sản lượng thực tế khá hạn chế.
Về phía cầu, trong những tháng gần đây, sự phục hồi kinh tế sau đại dịch đã thúc đẩy nhu cầu dầu toàn cầu, kéo theo đó là lượng tồn kho giảm, tồn kho toàn cầu hiện ở mức dưới mức trung bình. Tồn kho dầu thô thương mại của Mỹ là 427 triệu thùng, thấp hơn khoảng 6% so với mức trung bình 5 năm vào thời điểm này trong năm. Hàng tồn kho thương mại tháng 8 của OECD thấp hơn 162 triệu thùng so với mức trung bình 5 năm.
Theo báo cáo mới nhất của OPEC, nhu cầu dầu toàn cầu dự kiến là 108 triệu thùng / ngày vào giữa những năm 2030 và nhu cầu dầu toàn cầu cao nhất sẽ đến trước năm 2030. Vì vậy, OPEC ủng hộ rằng cần phải đầu tư một lượng lớn trong vòng 25 năm tới để đáp ứng nhu cầu.
Tuy nhiên, OPEC chỉ đại diện cho nguyện vọng của các nước sản xuất dầu chứ không thể gây được tiếng vang đối với các nhà đầu tư và người tiêu dùng trên thị trường. Tâm lý phổ biến là con người không muốn sử dụng than, con người muốn sử dụng ngày càng ít khí đốt tự nhiên và muốn tránh xa dầu mỏ. Tuy nhiên, người dân không thích kịch bản tăng giá dầu!
Vì cân bằng cung cầu sẽ khó đạt được trong vài năm tới, việc kiểm soát sự gia tăng quá nhanh của giá cả thị trường thông qua các biện pháp khác có khả thi không?
Vào tháng 8 năm nay, chính quyền Biden đã thúc giục OPEC + tăng sản lượng dầu để đối phó với giá dầu tăng quá mức. Tất nhiên, OPEC + đã bác bỏ đề xuất này. Bởi vì cử tri Mỹ không thích giá dầu cao, họ thường đổ lỗi cho Nhà Trắng. Vào thời điểm giá xăng dầu đang tăng vọt, Bộ Năng lượng Mỹ đề xuất khả năng giải phóng tổng cộng 620 triệu thùng dầu dự trữ để bình ổn giá. Chính quyền Biden tuyên bố sẵn sàng sử dụng “tất cả các công cụ trong hộp công cụ” để chống lại giá năng lượng cao, bao gồm cả lệnh cấm xuất khẩu dầu thô. Tuy nhiên, các biện pháp can thiệp thường rất hạn chế.
Ả Rập Xê-út và Nga dường như đã quên rằng họ đã gây ra một cuộc chiến về giá vào đầu năm ngoái và tuyên bố rằng họ đã đạt được vị trí thống trị trong việc kiểm soát giá cả. Tuy nhiên, bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy hai bên xảy ra xung đột đều có thể dẫn đến sự sụt giảm giá dầu.
Khủng hoảng và cơ hội luôn cùng tồn tại. Ai ra quyết định trước và có nước đi khôn ngoan đầu tiên, người đó nắm thế chủ động.