Mua vàng được cho là một trong những biên pháp thay thế ít tổn thương đối với nhiều quốc gia trước các đòn trừng phạt kinh tế.
Các nước trên thế giới mua vàng ồ ạt
Hôm 31/1, Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) công bố dữ liệu về việc các ngân hàng trung ương trên thế giới thực hiện mua ròng 1.135 tấn vàng trong năm 2022. Đây là mức được đánh giá là cao nhất trong vòng 55 năm.
Lý do các ngân hàng trung ương ráo riết mua vàng là bởi những biện pháp trừng phạt được áp đặt lên Nga sau khi Moscow phát động cuộc chiến ở Ukraine.
Nikkei Asia dẫn lời Koichiro Kamei – nhà phân tích tài chính và kim loại quý: “Đụng độ giữa Moscow và phương Tây cho thấy việc nắm giữ các tài sản từ kinh tế phương Tây, chẳng hạn USD, rất rủi ro”.
Trung Quốc đã mua vào tổng cộng 62 tấn vàng ở thời điểm 2 tháng cuối năm ngoái. Nhưng thực tế, Bắc Kinh có thể đã mua nhiều hơn con số chính thức. Trong vòng 3 năm thì đây là năm đầu tiên Trung Quốc ghi nhận lượng dự trữ vàng tăng lên.
Lượng trái phiếu chính phủ Mỹ được Trung Quốc nắm giữ tính từ đầu năm 2022 đến tháng 11 đã giảm khoảng 20%. Với mong muốn giảm phụ thuộc vào đồng bạc xanh, Bắc Kinh đang áp dụng biện pháp mua dầu bằng nhân dân tệ.
Một số ngân hàng trung ương mua nhiều vàng có thể kể đến là Thổ Nhĩ Kỳ (148 tấn), Qatar (35 tấn), Uzbekistan (34 tấn), Ấn Độ (33 tấn). Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) tính toán những con số này dựa trên báo cáo của các quốc gia với Quỹ Tiền tệ Quốc tế.
Trong một báo cáo, WGC cho biết không phải tất cả tổ chức đều công khai lượng vàng mà họ nắm giữ, cũng có thể họ sẽ công khai muộn. Nói thêm về vấn đề này, Hội đồng Vàng Thế giới còn cho biết “không loại trừ khả năng có nhiều thương vụ mua vàng hơn nữa nhưng không được công khai”.
Itsuo Toshima – nhà phân tích thị trường đưa ra nhận định rằng, Nga đã bổ sung lượng vàng được sản xuất trong nước vào dự trữ ngoại hối.
Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, các ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng cường mua vàng trong vòng 10 năm qua.
USD có nguy cơ bị đe dọa vị thế?
Phân tích của Rakuten Securities cho thấy, trong thập kỷ qua, lượng vàng được Nga nắm giữ đã tăng hơn gấp đôi, ở mức 2.298 tấn. Trung Quốc theo sau, ở mức tăng khoảng 950 tấn.
Đối với Nga, tỷ lệ vàng trong dự trữ ngoại hối của nước này đã tăng từ khoảng 10% lên 20%. Riêng Venezuela, mức tăng là 70 điểm phần trăm, đạt 80%.
Một lý do khác khiến một số quốc gia tăng mua vàng đó là lo ngại về triển vọng kinh tế toàn cầu cũng như vấn đề lạm phát.
Ngân hàng Quốc gia Ba Lan cho rằng vàng không liên quan trực tiếp tới bất cứ nền kinh tế nào và có khả năng chống chịu trong tình trạng hỗn loạn của các thị trường tài chính toàn cầu. Do đó, cơ quan này đã mua ròng 125 tấn vàng trong 10 năm qua, lượng nắm giữ ở mức 244 tấn.
Việc đẩy mạnh mua vàng tương đương với việc giảm phụ thuộc vào USD. Trong năm 2000, đồng bạc xanh chiếm hơn 70% dự trữ ngoại hối toàn cầu. Tuy nhiên, hiện tỷ lệ này đã giảm xuống dưới 60%.
Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi Nhật Bản, ông Yuichi Ikemizu nhận định: “Việc các ngân hàng trung ương tăng mua vàng là tín hiệu cho thấy vị thế thống trị của USD đang bị xói mòn”.
Ông cho rằng, đòn trừng phạt tài chính của châu Âu và Mỹ sẽ kém hiệu quả hơn nếu các nước tiếp tục giảm phụ thuộc vào đồng bạc xanh. Điều này có thể khiến cho tình trạng phân mảnh toàn cầu nghiêm trọng hơn nữa.
Đồng USD thực tế vẫn là tiền tệ thống trị, chiếm 88% giao dịch toàn cầu. Tuy nhiên, đồng tiền của Trung Quốc đã vươn lên vị trí thứ 5 trong các giao dịch toàn cầu, khi mà nó đã được sử dụng để mua dầu từ Nga và Iran.