Với những tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng do dịch bệnh và xung đột, vị trí của các nước Đông Nam Á (Asean) trong chuỗi cung ứng toàn cầu có thể sẽ tăng lên.
Đông Nam Á có thể cung cấp lao động giá rẻ và giúp các doanh nghiệp đa dạng hóa chuỗi cung ứng rời xa Trung Quốc. Ảnh: Reuters.
Miếng bánh lớn hơn cho Asean
Theo Bloomberg, sự gián đoạn chuỗi cung ứng do sự phong tỏa ở Trung Quốc và xung đột Nga-Ukraine có thể mang lại cho Đông Nam Á một phần lớn hơn trong thương mại toàn cầu.
“Mọi người bắt đầu thảo luận về sự phụ thuộc vào Trung Quốc kể từ cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung”, báo cáo của Hinrich Foundation viết. “Nhưng những gián đoạn gần đây đã khiến nhiều quốc gia phải đánh giá lại rủi ro đối với chuỗi cung ứng của họ”, tổ chức này cho biết.
Theo đó, Nhật Bản và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đang tìm cách đảm bảo kết nối trong chuỗi cung ứng toàn cầu mà không làm tăng chi phí.
Theo báo cáo, EU và Nhật Bản đều chiếm 12% tổng dòng vốn đầu tư trực tiếp vào Đông Nam Á trong 5 năm qua. Thị phần của Trung Quốc là 8%.
“Với GDP bình quân đầu người 4.500 USDTheo Stewart Paterson, tác giả của báo cáo, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á có thể cung cấp lao động rẻ hơn so với Trung Quốc.
Từ năm 2016 đến năm 2020, xuất khẩu của ASEAN đã tăng 21% lên 1.390 tỷ USD. Và xuất khẩu của Trung Quốc tăng 23% trong cùng kỳ, đạt 2,590 tỷ USD. Ngoài ra, ASEAN là một phần của hệ thống thương mại toàn cầu và có tỷ lệ thương mại trên GDP cao hơn mức trung bình của thế giới.
Ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc là nước đóng góp lớn vào tăng trưởng thương mại của ASEAN. Xuất khẩu của khối sang Trung Quốc tăng 51% từ năm 2016 đến năm 2020, trong khi xuất khẩu sang các nước khác trên thế giới chỉ tăng 16%.
Theo ông Paterson, mối quan hệ giữa nhà nước và doanh nghiệp ở EU và Nhật Bản khác với Mỹ. Điều đó có thể khiến các nỗ lực của EU và Nhật Bản hiệu quả hơn các nỗ lực trước đây của Mỹ. Ngược lại, theo ông Paterson, việc thông qua Luật An ninh Kinh tế mới của Nhật Bản và chính sách Cổng toàn cầu của EU cho thấy sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ và doanh nghiệp về các chính sách công nghiệp .Tại Hoa Kỳ, các tập đoàn đa quốc gia thường độc lập với chương trình nghị sự do chính phủ đề ra.
Trên thực tế, bản thân các doanh nghiệp Mỹ cũng đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình khỏi Trung Quốc. Apple sắp chuyển dây chuyền xuất khẩu iPad sang Việt Nam sau khi lệnh phong tỏa tại nhiều thành phố lớn của Trung Quốc khiến hoạt động sản xuất và vận chuyển bị gián đoạn nghiêm trọng. BYD – một trong những đối tác lắp ráp iPad lớn – đã xây dựng dây chuyền gia công thiết bị tại Việt Nam.
Trước đó, nhà phân tích Ming-Chi Kuo đến từ TF International Securities cho biết, mẫu tai nghe không dây AirPods Pro thế hệ thứ hai sẽ được sản xuất đại trà tại Việt Nam từ nửa cuối năm nay. Nguyên nhân cũng là do gián đoạn chuỗi cung ứng do chiến lược Zero-Covid (giảm số ca lây nhiễm mới xuống 0) ở quốc gia này.
Giảm phụ thuộc
Theo Nikkei Asian Review, Việt Nam giáp với Trung Quốc và đã là trung tâm sản xuất điện thoại thông minh cho Samsung Electronics.
Luxshare Precision Industry Co. – nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc – cũng đã sản xuất tai nghe AirPods tại Việt Nam.
Phát biểu với các nhà đầu tư, ban quản lý Luxshare cho biết một số khách hàng đã lo lắng về nguồn cung cấp điện và các hạn chế vì đại dịch ở Trung Quốc. Luxshare không nêu tên khách hàng.
Kể từ tháng 3, Trung Quốc đã đóng cửa hàng loạt thành phố lớn để đối phó với làn sóng dịch bệnh mới. Các hoạt động sản xuất và vận chuyển cũng bị ảnh hưởng ngay cả ở những khu vực không có trường hợp nhiễm trùng Covid-19 nào được báo cáo.
Việc phong tỏa đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất và vận chuyển. Ảnh: Reuters.
Chiến lược Zero-Covid của ông Tập đã tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp sản xuất đồ sộ của nước này, ngay cả khi phần còn lại của thế giới đang phải sống chung với virus. Đến nay, các nhà máy ở Trung Quốc đã được mở cửa trở lại theo những quy định nghiêm ngặt.
Tuy nhiên, những nút thắt trong chuỗi cung ứng, từ tình trạng thiếu nguyên liệu thô đến không có tài xế giao hàng, đã làm gián đoạn hoạt động của các doanh nghiệp địa phương và các tập đoàn toàn cầu lớn như Apple, Tesla Inc. và Sony Group Corp.
Trung Quốc đã mở cửa trở lại một số thành phố sau khi số ca nhiễm Covid-19 trong cộng đồng giảm xuống. Tuy nhiên, theo giới quan sát, các doanh nhân và nhà đầu tư vẫn sẽ suy nghĩ lại về kế hoạch mở rộng của họ tại đây và tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng tại quốc gia này.