Động thái chào mua ngoại tệ của Kho bạc Nhà nước cho thấy Việt Nam tiếp tục thực hiện chủ trương chuyển quan hệ huy động – cho vay sang quan hệ mua bán ngoại tệ.
Thông tin đáng chú ý trên thị trường tuần qua là Kho bạc đã chào bán thành công 150 triệu USD từ các ngân hàng thương mại. Loại giao dịch là giao dịch giao ngay với ngày giao dịch là ngày 8 tháng 10 và ngày thanh toán dự kiến là ngày 11 tháng 10 (tức là đầu tuần này). Trong lần mua này, Kho bạc đã mua 150 triệu USD từ 30 ngân hàng thương mại. Số ngoại tệ này sẽ được sử dụng để đáp ứng nhiệm vụ chi ngoại tệ qua Kho bạc Nhà nước.
Chào bán ngoại tệ giao ngay là một trong những nghiệp vụ mới được Kho bạc Nhà nước triển khai trên cơ sở chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ Tài chính chủ động mua ngoại tệ từ hệ thống ngân hàng để hoàn thành nhiệm vụ chi ngoại tệ từ ngân sách nhà nước (bao gồm cả thanh toán các khoản nợ nước ngoài). Kho bạc Nhà nước là đơn vị chịu trách nhiệm thu mua ngoại tệ giao ngay của các ngân hàng thương mại.
Việc Kho bạc Nhà nước đề nghị mua ngoại tệ cho thấy Việt Nam tiếp tục thực hiện chủ trương chuyển quan hệ huy động – cho vay sang quan hệ mua – bán ngoại tệ. Nhân dịp này, chúng tôi mong muốn được xem lại diễn biến chính sách tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước nhằm thực hiện mục tiêu giảm đô la hóa nền kinh tế.
Năm 2010, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam áp dụng trần lãi suất tiền gửi USD. Từ năm 2011 đến năm 2014, NHNN đã 5 lần điều chỉnh trần lãi suất tiền gửi bằng USD. Trong giai đoạn này, việc điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước được đánh giá là phù hợp với cân đối kinh tế vĩ mô, với diễn biến bên trong và bên ngoài thị trường; Thị trường ngoại tệ hoạt động tốt, các quy định pháp luật về ngoại tệ được đáp ứng đầy đủ. Tháng 12/2015, Ngân hàng Nhà nước đã có quyết định cứng rắn hơn, chính thức nâng lãi suất tiền gửi ngoại tệ về 0%.
Từ năm 2016 đến nay, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành tỷ giá chủ động, linh hoạt, phù hợp với cân đối kinh tế vĩ mô, diễn biến thị trường và mục tiêu chính sách tiền tệ của từng thời kỳ. NHNN công bố tỷ giá trung tâm hàng ngày trên cơ sở tham khảo diễn biến thị trường trong và ngoài nước, cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và mục tiêu chính sách tiền tệ, góp phần ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối trong nước.
Ở một số giai đoạn nhất định, Ngân hàng Nhà nước mua ngoại tệ của các tổ chức tín dụng để bổ sung vào quỹ dự trữ ngoại hối của Nhà nước. Ngược lại, trong một số giai đoạn nhất định (như cuối năm 2016, nửa cuối năm 2018), khi tỷ giá hối đoái tăng mạnh và nhu cầu ngoại tệ có dấu hiệu căng thẳng, NHNN đã bán ngoại tệ can thiệp (kể cả bán ngoại tệ kỳ hạn) nhằm cân bằng cung cầu tiền tệ và ổn định thị trường tiền tệ.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp đồng bộ với các giải pháp, công cụ khác như điều tiết thanh khoản, lãi suất tiền đồng, … đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông, định hướng thị trường về quan điểm, biện pháp điều hành, từ đó tạo sự đồng thuận giữa các thành viên thị trường và nâng cao tính minh bạch, hiệu quả của chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đoái. Tỷ giá trung tâm các năm 2016 – 2019 lần lượt tăng 1,23%; 1,2%; 1,78%; 1,45% so với cuối năm trước; riêng năm 2020, tỷ giá trung tâm chỉ tăng 0,1%.
Điều này cho thấy đồng Việt Nam đã ổn định hơn nhiều so với đồng tiền của nhiều đối tác thương mại. Thực tế này cũng đã được nhiều tổ chức trong nước và quốc tế ghi nhận. Có thể thấy, việc điều hành tỷ giá chủ động, linh hoạt của NHNN đã giúp nâng cao vị thế của đồng Việt Nam, từ đó ổn định tỷ giá và thị trường tiền tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Tỷ giá hối đoái ổn định cũng thúc đẩy niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài, giúp dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam ngày càng trở nên mạnh mẽ.
Đặc biệt, NHNN đã mua vào một lượng lớn ngoại tệ để bổ sung vào quỹ dự trữ ngoại hối của Nhà nước, giúp giảm dần tình trạng đô la hóa, chuyển nguồn ngoại tệ thành vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh và phát triển kinh tế. Báo cáo Triển vọng Kinh tế Châu Á 2021 (ADO2021) của ADB công bố vào tháng 5 năm 2021 chỉ ra rằng dự trữ ngoại hối của Việt Nam đạt khoảng 4,2 tháng nhập khẩu vào cuối năm 2020 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng.
Do ảnh hưởng của đại dịch Covid 19, bắt đầu từ năm 2020, các quốc gia trên thế giới đã thực hiện chính sách nới lỏng tiền tệ để cứu vãn tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, dự kiến từ năm 2022 trở đi, mức độ nới lỏng tiền tệ ở nhiều quốc gia sẽ giảm xuống. Thị trường cũng kỳ vọng ECB sẽ bắt đầu thảo luận về việc thu hẹp các gói kích thích tiền tệ tại cuộc họp tháng 12 năm 2021 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng tốc vào năm 2022. Rất có thể Fed có một gói kích thích tiền tệ.
Tháng 12 năm 2022, trong khi ECB và BoJ sẽ tiếp tục duy trì mức lãi suất âm vào năm 2022. Những diễn biến này trên thị trường quốc tế sẽ tác động đáng kể đến việc điều hành tỷ giá của NHNN. Tuy nhiên, NHNN khẳng định trong thời gian tới sẽ tiếp tục điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường trong và ngoài nước, các cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và mục tiêu chính sách tiền tệ.