Bộ Xây dựng vừa có báo cáo chi tiết về vấn đề nhà ở công nhân lao động làm việc tại các khu công nghiệp – khu chế xuất.
Cả nước chỉ có 54.000 căn hộ nhà ở công nhân
Bộ Xây dựng cho biết đang tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Nhà ở 2014, trong đó chính sách nhà ở công nhân được nghiên cứu, quy định cụ thể hơn để khuyến khích đầu tư phát triển, đặc biệt là nhà cho công nhân thuê.
Số liệu cho thấy, đến nay trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 266 dự án nhà ở xã hội, quy mô xây dựng khoảng hơn 142.000 căn, với tổng diện tích hơn 7,1 triệu m2; đang tiếp tục triển khai 278 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 276.000 căn, với tổng diện tích khoảng 13,8 triệu m2.
Trong đó, đối với nhà ở công nhân ở khu công nghiệp, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 121 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 54.000 căn hộ, với tổng diện tích 2,7 triệu m2; đang tiếp tục triển khai 100 dự án với quy mô xây dựng khoảng 134.000 căn hộ, tổng diện tích 6,7 triệu m2.
Đáng chú ý theo Bộ Xây dựng, trong giai đoạn từ đầu năm đến nay chưa có dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân được hoàn thành bàn giao. Do ảnh hưởng chung của dịch Covid-19, hầu hết dự án bị chậm tiến độ.
Đề cập đến hạn chế, nguyên nhân chính dẫn đến những bất cập trong việc thực hiện dự án nhà ở công nhân, Bộ Xây dựng cho biết, vẫn chưa có chính sách riêng cho nhà ở công nhân.
Cụ thể theo pháp luật nhà ở hiện hành thì chính sách nhà ở công nhân làm việc trong KCN đang được lồng ghép vào chính sách nhà ở xã hội, áp dụng chung cho 10 loại đối tượng theo quy định tại Điều 49 Luật Nhà ở năm 2014.
Đồng thời vẫn có sự chưa thống nhất giữa các pháp luật về quy hoạch bố trí quỹ đất dự án xây dựng nhà ở công nhân khu công nghiệp: Luật Nhà ở, Luật Đất, Luật Đầu tư và Nghị định số 82 của Chính phủ về quy định quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế.
Bên cạnh đó, nguồn vốn tín dụng dành để cấp bù lãi suất cho các chủ đầu tư dự án và các đối tượng được ưu đãi vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội (trong đó có công nhân khu công nghiệp) vẫn còn thiếu.
Bộ Xây dựng cũng nêu rõ trách nhiệm các địa phương như một số nơi chưa quan tâm chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, đặc biệt là kế hoạch phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân; chưa quan tâm cho đầu tư phát triển nhà ở dành cho công nhân khi lập quy hoạch đầu tư xây dựng khu công nghiệp.
Cần giải pháp mạnh
Trước thực tế nêu trên, phía Bộ Xây dựng cho biết đang tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi luật Nhà ở 2014, trong đó chính sách nhà ở cho công nhân được nghiên cứu, quy định cụ thể hơn để khuyến khích đầu tư phát triển.
Theo Bộ Xây dựng, khi quy hoạch khu công nghiệp phải bố trí quỹ đất làm nhà lưu trú cho công nhân thuê; khi lựa chọn chủ đầu tư phát triển nhà công nhân cần giao chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, các doanh nghiệp khác hoặc phối hợp với Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đầu tư dự án nhà lưu trú công nhân.
Đối tượng được thuê nhà công nhân phải là công nhân hoặc doanh nghiệp trong khu công nghiệp. Diện tích sử dụng tối thiểu khoảng 10 m2/người.
Bộ Xây dựng cũng lưu ý cần ưu đãi miễn tiền sử dụng đất; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, tổ chức tín dụng; chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong khu nhà ở công nhân được hạch toán vào chi phí giá thành hạ tầng chung của cả khu công nghiệp.
Trên tinh thần đó, để có nguồn vốn phát triển nhà công nhân, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa danh mục phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở công nhân khu công nghiệp vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Cùng với đó, Bộ Xây dựng cũng đề nghị Chính phủ xem xét, bổ sung kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để thực hiện chính sách nhà ở xã hội cho Ngân hàng Chính sách xã hội cũng như các tổ chức ngân hàng được chỉ định để cho vay phát triển nhà ở xã hội trong giao đoạn 2021-2025; trong đó sớm bố trí nguồn vốn 3.000 tỷ đồng cho phát triển nhà ở xã hội theo Nghị quyết 41/NQ-CP ngày 9/4/2020 của Chính phủ.
Đặc biệt, Bộ Xây dựng kiến nghị bổ sung gói tín dụng khoảng 30.000 tỷ đồng theo hình thức tái cấp vốn cho chủ đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất vay để đầu tư phát triển nhà ở xã hội; trong đó có nhà ở công nhân.
Việc bổ sung gói tín dụng trên nhằm góp phần đảm bảo “mục tiêu kép”: bảo đảm an sinh xã hội, nhà ở cho các đối tượng yếu thế; thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế bền vững, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp gắn với hỗ trợ phát triển thị trường nhà ở và bất động sản.
Trước đó, Bộ Xây dựng có Công văn số 3822 gửi UBND các tỉnh, thành phố về giải pháp phát triển nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp. Theo đó, Bộ Xây dựng kiến nghị khi lập và phê duyệt quy hoạch xây dựng khu công nghiệp, các địa phương cần phát triển các khu đất phù hợp trên địa bàn để xây dựng nhà ở công nhân và các thiết chế công đoàn nhằm đảm bảo tính đồng bộ về môi trường… hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội phục vụ công nhân, viên chức làm việc tại khu công nghiệp.
Các địa phương cần có cơ chế, giải pháp cụ thể để tạo môi trường thuận lợi về đất đai, thủ tục hành chính, hỗ trợ, khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp tích cực tham gia phát triển nhà ở tập thể. đặc biệt là nhà ở công nhân tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp trong khu vực.
Đồng thời, nhà ở xã hội, nhất là nhà ở công nhân phải được nâng cao về chất lượng; có cơ cấu sản phẩm nhà ở cho thuê phù hợp với nhu cầu của người lao động, bảo đảm các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, thiết yếu về giao thông, y tế, giáo dục, văn hóa của các dự án xây dựng nhà ở xã hội tại các khu đô thị và khu công nghiệp.
Các địa phương cần bố trí nguồn lực hợp lý để đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu như trường học, nhà trẻ, cơ sở khám chữa bệnh, sinh hoạt cộng đồng, văn hóa, thể dục, thể thao … trong và ngoài các dự án nhà ở xã hội; đặc biệt là những khu vực tập trung đông công nhân.
Bên cạnh đó, tăng cường công tác kiểm tra, rà soát, giám sát và xử lý các vi phạm trong việc thực hiện chính sách, chương trình phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn.
Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương tiếp tục tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chỉ thị số 03 / CT-TTg ngày 25/01/2017 liên quan đến công tác thúc đẩy phát triển TP. của nhà ở xã hội.
Đồng thời, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về đầu tư, xây dựng thiết chế công đoàn khu công nghiệp, khu chế xuất (kể cả nhà dân dụng), nhà trẻ, siêu thị, y tế, giáo dục. và các cơ sở văn hóa và thể thao). Từ năm 2026, tất cả các khu công nghiệp, khu chế xuất trong cả nước sẽ có công đoàn.