Thời gian gần đây, việc mua bán, chuyển nhượng sổ tiết kiệm diễn ra khá rầm rộ. Nhưng nếu không tuân thủ theo những quy định của pháp luật, hành vi này tiềm ẩn không ít rủi ro.
Nhu cầu chuyển nhượng sổ tiết kiệm xuất phát từ đâu?
Trên các trang mạng xã hội thời gian gần đây xuất hiện nhiều người đăng tin chuyển nhượng sổ tiết kiệm. Theo đó, chỉ cần gõ từ khóa “mua bán sổ tiết kiệm với lãi suất cao”, hàng loạt bài đăng với nội dung chuyển nhượng, mua bán sổ tiết kiệm với lãi suất cao sẽ xuất hiện.
Cách chuyển nhượng này sẽ giúp bên bán tránh nhận lãi không kỳ hạn cho số tiền rút sớm. Trong khi đó bên mua cũng được hưởng lợi khi lãi suất cao hơn so với mở mới sổ tiết kiệm mà kỳ hạn còn lại chỉ ít tháng. Đáng nói, trong bối cảnh này, không ít người đã chóp thời cơ, làm trung gian để môi giới việc chuyển nhượng sổ tiết kiệm với mục đích hưởng hoa hồng.
Nói về lý do khách hàng muốn mua bán sổ tiết kiệm hoặc chuyển nhượng, theo giới chuyên gia có thể do cần vốn và ngại việc tất toán sổ tiết kiệm trước hạn. Cũng có thể, họ mong muốn được đáo hạn sớm để tranh thủ gửi lại trước khi lãi suất giảm sâu. Hoặc họ đang cần tiền gấp để đầu tư, tuy nhiên bản thân không muốn cắm sổ vay ngân hàng khi mà lãi vay đang quá cao…
Việc chuyển nhượng sổ tiết kiệm thời gian qua trở nên sôi động hơn còn bởi lãi suất huy động chuyển đột ngột từ mức cao chót vót, 11-12%/năm, xuống mức dưới 9%/năm.
Anh M.T, Hà Đông (Hà Nội) biết đến dịch vụ mua bán sổ tiết kiệm trong lúc đang cần tiền để mua mảnh đất nhưng sổ tiết kiệm còn 5 tháng mới tất toán. Anh đã hỏi vay thế chấp sổ tiết kiệm nhưng mức lãi suất vay tương đối cao mà thủ tục vay, trả lại khá mất thời gian.
Theo chia sẻ của anh M.T, hình thức này có lợi hơn là cắm sổ vay ngân hàng. Anh vẫn giữ được toàn bộ số tiền lãi của các tháng đã gửi mà nếu tất toán trước hạn, mức lãi suất anh nhận được chỉ 0,5%/năm. Tuy nhiên, anh cũng phải mất một chút phí sang nhượng và chi phí cho người môi giới.
Cảnh báo rủi ro khi chuyển nhượng sổ tiết kiệm trên mạng
Thông tư số 48/2018/TT-NHNN ban hành vào ngày 31/12/2018 đã quy định về việc mua bán, chuyển nhượng sổ tiết kiệm. Theo đó, sổ tiết kiệm cũng là loại giấy tờ có giá. Do đó, người chủ sở hữu có đầy đủ các quyền định đoạt tài sản theo quy định pháp luật.
Thông tư 48 cũng nêu rõ rằng, quy trình chuyển giao quyền sở hữu tiền gửi tiết kiệm sẽ thực hiện như sau: Tổ chức tín dụng sẽ hướng dẫn người gửi tiền cách thực hiện chuyển giao quyền sở hữu tiền gửi tiết kiệm hợp pháp.
Nếu sổ được chuyển nhượng theo hình thức thừa kế, đối tượng nhận sang tên phải là công dân Việt Nam (nếu là sổ gửi bằng đồng Việt Nam) hoặc công dân Việt Nam là người cư trú (nếu sổ gửi bằng ngoại tệ).
Người chuyển nhượng có thể làm thủ tục tại các chi nhánh/phòng giao dịch ngân hàng một cách đơn giản bởi sự hỗ trợ trực tiếp của giao dịch viên.
Cụ thể, các bên tiến hành lập giấy chuyển quyền sở hữu sổ tiết kiệm theo mẫu quy định của ngân hàng. Theo đó, chữ ký của người chuyển quyền sở hữu phải đúng với chữ ký mẫu đã đăng ký tại điểm giao dịch tiết kiệm thực hiện gửi tiền. Người nhận chuyển nhượng sau đó sẽ chỉ được thực hiện giao dịch tại nơi đã thực hiện giao dịch chuyển nhượng.
Việc chuyển nhượng, mua bán sổ tiết kiệm dù có lợi cho cả 2 bên nhưng theo các chuyên gia, để tránh rủi ro, người chuyển nhượng và nhận chuyển nhượng cần tuân thủ theo quy định tại Thông tư 48.
Theo chia sẻ của lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần, các ngân hàng hiện đang áp dụng 2 hình thức chuyển giao quyền sở hữu tiền gửi tiết kiệm, gồm có ủy quyền cho người khác nhận tiền khi đến hạn và cho – tặng sổ tiết kiệm.
Với hình thức ủy quyền, khi ông A ủy quyền cho bà B rút tiền tại sổ tiết kiệm của mình (lãi suất giữ nguyên) thì bà B sẽ chỉ được sở hữu số tiền này khi đáo hạn sổ. Trong khi với hình thức cho – tặng, người nhận chuyển nhượng sẽ được đảm bảo và đầy đủ hơn về quyền lợi.
Tuy nhiên, nhân viên giao dịch tại một ngân hàng cổ phần giải thích thêm rằng, ngân hàng sẽ không quan tâm, xác minh thỏa thuận giữa hai bên là mua – bán mà chỉ thực hiện với hình thức cho – tặng. Đồng nghĩa với việc, nếu có tranh chấp về chuyện mua bán giữa chủ cũ và mới của sổ tiết kiệm sẽ không có sự xác nhận của ngân hàng.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho biết, trên thế giới cũng diễn ra việc mua bán, chuyển nhượng sổ tiết kiệm lãi suất cao bởi có cung ắt sẽ có cầu. Tuy nhiên, việc này cần thực hiện đúng theo quy định để tránh các phát sinh kiện tụng về sau.