Các quỹ đầu tư Chính phủ trên thế giới
Trong những năm gần đây, xu hướng sở hữu DNNN đã giúp gia tăng số lượng và quy mô tài sản quỹ đầu tư công trên khắp thế giới. Quỹ đầu tư Chính phủ hay còn gọi là Quỹ đầu tư quốc gia (Sovereign Wealth Fund – SWF) được hiểu là là “quỹ đầu tư hoặc các tổ chức đầu tư có mục đích đặc biệt do chính phủ sở hữu; Do chính phủ thành lập, quỹ đầu tư của chính phủ do chính phủ sở hữu, quản lý và điều hành. và tận dụng tài sản để đạt được các mục tiêu tài chính ”.
Hiện nay, có hơn 120 quỹ đầu tư Chính phủ trên toàn thế giới, trong đó 89 Quỹ đầu tư Chính phủ lớn nhất với tài sản lên tới gần chục nghìn tỷ đô la. Các Quỹ đầu tư chính phủ lới nhât theo số liệu ước tính đến tháng 9/2021 có thể kể tới Quỹ hưu trí Chính phủ Toàn cầu của Na Uy (1,300 tỷ USD), Tập đoàn Đầu tư Trung Quốc (1,200 tỷ USD), Quỹ Đầu tư quốc gia Kuwait (693 tỷ USD), Quỹ Đầu tư quốc gia Dubai (649 tỷ USD), Danh mục đầu tư tiền tệ HongKong (581 tỷ USD), Tập đoàn Đầu tư Chính phủ Singapore GIC (545 tỷ USD), Temasek – Công ty quản lý quỹ đầu tư quốc gia lớn thứ 2 của Singapore (484 tỷ USD)…
Ban đầu hoạt động của các quỹ quốc gia này chủ yếu tập trung vào thị trường trong bước, sau đó dựa trên sự tích lũy nguồn lực và kinh nghiệm đầu tư, từng bước mở rộng ra thị trường quốc tế.
Quỹ Đầu tư của Chính phủ có thể giúp các quốc gia ổn định thị trường tài chính và hỗ trợ phục hồi sau thiệt hại do khủng hoảng gây ra và mang lại tác động tích cực cho các công ty, doanh nghiệp nhận vốn đầu tư (tăng hiệu quả hoạt động, tăng giá trị công ty).
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy IPO thuộc sở hữu của nhà nước và được hình thành trên cơ sở: i) tiền thu được từ việc cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước hoặc chương trình tư nhân hóa của chính phủ; ii) thặng dư ngân sách; iii) một phần dự trữ ngoại hối của Nhà nước.
Hội đồng quản trị được thành lập vì một lý do cụ thể và để đạt được những mục tiêu nhất định, với chức năng và nhiệm vụ chính bao gồm: Hỗ trợ doanh nghiệp đại chúng giải quyết tình hình thanh khoản của doanh nghiệp; Là công cụ hữu hiệu để chính phủ phát triển các ngành, lĩnh vực kinh tế mũi nhọn cần có sự tham gia của nhà nước; Đóng góp vào sự phát triển bền vững lâu dài của thị trường vốn; Tăng tiết kiệm cho thế hệ tương lai …
Có nên thành lập quỹ đầu tư quốc gia tại Việt Nam?
Tại Việt Nam, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) được biết đến là một nhà đầu tư chuyên nghiệp của Chính phủ. Kể từ khi thành lập và đi vào hoạt động năm 2006 đến nay, Tổng công ty luôn bảo toàn và phát triển được nguồn vốn, mục tiêu tăng trưởng liên tục, năm sau lớn hơn năm trước.
Tính đến 31/12/2020, SCIC lãi hơn 37,9 nghìn tỷ đồng nhờ xử lý phần vốn nhà nước. Danh mục vốn Tổng công ty tiếp nhận, đầu tư vẫn quản lý khoảng 150 khoản, với tổng giá vốn theo sổ sách kế toán là hơn 38,6 nghìn tỷ đồng, giá thị trường ước đạt gần 202 130 tỷ đồng, gấp 2,5 lần so với Chi phí kế toán. Vốn chủ sở hữu của Tổng công ty đạt xấp xỉ 59.372 tỷ đồng. Tổng công ty đã bán phần vốn của 1.020 công ty với giá trị sổ sách là 12.231 tỷ đồng, số tiền thu về là 50.155 tỷ đồng. Giá bán cổ phần tham gia của SCIC cao gấp 4,1 lần giá vốn.
Đọc thêm: Thoái vốn nhà nước lo vỡ kế hoạch 2021, SCIC ngồi trên đống lửa
Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, dựa trên kinh nghiệm quốc tế, cần chuyển đổi mô hình hoạt động của SCIC thành quỹ đầu tư quốc gia. Trong Đề án “Phát triển doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, đặc biệt là tập đoàn kinh tế nhà nước đa sở hữu nhằm phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt cho doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã lựa chọn SCIC với định hướng hoạt động theo mô hình Quỹ đầu tư của Chính phủ, là một trong 8 tập đoàn kinh tế lớn và công ty có vai trò chủ đạo trong các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác. Đặc biệt, SCIC đóng vai trò quan trọng trong việc huy động và đầu tư các nguồn lực cho sự phát triển của các doanh nghiệp, quy mô kinh tế lớn, các dự án trọng điểm …
Trên thực tế, có nhiều trường hợp DNNN cần thêm vốn để mở rộng quy mô hoặc ứng phó với các tình huống khẩn cấp không lường trước được (như đợt bùng phát Covid-19 gần đây) và sẽ không có vốn để đầu tư vào khu vực tư nhân. Điển hình là trường hợp của Vietnam Airlines hay Ngân hàng Công thương về việc tăng vốn điều lệ gần đây. Trong bối cảnh đó, cần có một công cụ và kênh đầu tư để hỗ trợ nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả cho các DNNN hoạt động trong ngành, lĩnh vực mà nhà nước cần đầu tư và nắm giữ.
SCIC hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, có cơ chế tài chính trích lập và dự phòng rủi ro đầu tư. Điều này phản ánh tình hình tài sản của Tổng công ty nói riêng và tài sản Nhà nước nói chung tại các công ty. Khắc phục những hạn chế của cơ quan quản lý nhà nước trong việc thiếu cơ chế và nguồn lực tài chính để thực hiện việc thu xếp tài chính.
Với quy mô, nguồn lực và kinh nghiệm tích lũy được sau 15 năm hoạt động, SCIC hoàn toàn phù hợp để được coi là Quỹ đầu tư Chính phủ.
Nguồn: ViMoney tổng hợp