Tính biến động là một trong những đặc điểm nổi bật nhất của thị trường tiền điện tử, chúng có thể lên xuống với 2 con số là điều bình thường. Nhằm giải quyết vấn đề trên, stablecoin ra đời nhằm cung cấp nơi trú ẩn cho những người không không có khẩu vị rủi ro với tính biến động của thị trường tiền điện tử. Một dạng mới nổi của stablecoin là Algorithmic Stablecoin hau stablecoin thuật toán. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu stablecoin thuật toán là gì và vụ sập stablecoin thuật toán mới nhất của TerraUST.
Stablecoin là loại tiền điện tử neo đậu (peg) vào tiền pháp định như đồng đô la. Trong trường hợp stablecoin neo đậu vào đồng đô la, giá của chúng được cho là luôn ở mức 1 đô la.
Mỗi dự án stablecoin khác nhau ở cách họ duy trì peg. Hai đồng stablecoin ổn định nhất, tether (USDT) và Circle (USDC) được thế chấp quá mức (over-collateralized) bởi tài sản dự trữ toàn phần (full-reserve). Điều này có nghĩa là chúng có đủ tiền mặt hoặc tài sản tương đương dự trữ. Over-collateral Stablecoin là loại stablecoin được tạo ra khi có một lượng tài sản thế chấp lớn hơn được ký quỹ.
Do đó, mỗi USDT và USDC được giao dịch trên thị trường tiền điện tử được hỗ trợ bởi đồng token do nhà phát hành stablecoin tung ra. Tương tự, stablecoin DAO của MakerDAO dù phi tập trung nhưng được hỗ trợ thế chấp vượt mức bởi Ether (ETH) trong các giao dịch thông minh. Để có được 1 DAI trên thị trường, người dùng cần thế chấp các loại cryptocurrency khác trên thị trường có giá trị ít nhất bằng 150% của số lượng DAI được phát hành. Nếu tài sản rớt giá dưới mức yêu cầu, tài sản sẽ bị thanh lý để đảm bảo giá trị cho số lượng DAI được phát hành.
Trong vòng một năm qua, một hình thức stablecoin nở rộ dựa trên tài sản thế chấp: Algorithmic stablecoin hay stablecoin thuật toán đại diện bởi TerraUSD ( UST), Magic Internet Money (MIM), frax (FRAX) và neutrino usd (USDN).
Các stablecoin thuật toán thuộc phân loại Under-Collateralized stablecoin – chúng không có tài sản độc lập trong dự trữ để hỗ trợ giá trị của stablecoin.
Algorithmic Stablecoin là gì?
Algorithmic Stablecoin hay Stablecoin thuật toán hoặc Non-reserve stablecoin là loại stablecoin được phát hành mà không cần tài sản dự trữ để đảm bảo. Các giao thức sẽ sử dụng thuật toán điều chỉnh lượng cung của stablecoin token trên thị trường nhằm tác động đến cung cầu và từ đó điều chỉnh giá của token về giá Pegged.
Algorithmic stablecoin thường có loại token: một là stablecoin và một là tiền điện tử khác được hỗ trợ bởi stablecoin, thuật toán hoặc hợp đồng thông minh làm nhiệm vụ điều chỉnh mối quan hệ giữa hai bên.
Đồng tiền điện tử tương tự như tất cả các loại tai sản khác trên thị trường như cổ phiếu và đất đai, có thể tăng giá hoặc giảm giá phụ thuộc vào cung cầu thị trường. Stablecoin cũng bao gồm trong nhóm này vì chúng về cơ bản là tiền điện tử được giao dịch tự do trên thị trường.
Để bảo vệ tiền điện tử khỏi de-peg, nói cách khác là di chuyển xa khỏi mốc 1 USD, thuật toán sẽ điều chỉnh cung cầu. Khi có quá nhiều cầu trên thị trường và cung quá ít, giá của tài sản đó sẽ tăng cao và ngược lại.
Đặc điểm của Algorithmic Stablecoin:
- Không cần tài sản thế chấp (hiệu quả sử dụng vốn cao).
- Thường sử dụng 2 đến 3 token phụ để tác động đến giá của Stablecoin.
- Hoạt động không hiệu quả (không thể neo giá với $1).
Cơ chế UST peg
TerraUSD (UST) duy trì cơ chế neo đậu giá 1:1 với USD thông qua mối quan hệ thuật toán với đồng native token LUNA của Terra. Do nguồn cung biến động, nhà đầu tư có thể thu lời từ chênh lệch giá. Khi UST giảm, người dùng mua chúng ở giá thấp hơn 1 USD và đổi ra LUNA để kiếm lời. Điều này là giảm cung stablecoin, tăng độ khan hiếm, đưa giá của nó về mức 1 USD. Ngược lại, khi giá UST cao, nhà đầu tư đổi 1 USD LUNA thành 1 UST , hưởng khoảng chênh lệch.
Trong cả hai quá trình trên, cơ chế sẽ đốt UST để mint ra token LUNA hoặc đốt token LUNA để mint UST.
Tuy nhiên, cơ chế trên không hoàn hảo khi giá có thể bị de-peg. Đây là tình huống khá phổ biến với stablecoin thuật toán. Mối quan hệ thuật toán UST mang ý nghĩa rằng cái sau sẽ hấp thu độ biến động của cái trước. Bởi vì đồng LUNA mới có thể liên tục được mint bất cứ khi nào UST xuống dưới 1 USD, giá của LUNA có thể rơi tự do khi nguồn cung quá nhiều.
Luna Foundation Guard (LFG), quỹ đầu tư do Do Kwon – CEO của Terra có nhiệm vụ bảo chứng cho stablecoin UST của dự án Terra. Ngày 9/5, Luna Foundation Guard công bố việc sẽ cho một quỹ khác vay 1,5 tỷ USD tiền số để ổn định giá UST. Cụ thể, khoản vay 1,5 tỷ USD gồm 750 triệu USD Bitcoin và 750 triệu UST. Khi giá UST xuống dưới 1 USD, Bitcoin sẽ được dùng để mua vào UST, nhằm giảm cung. Ngược lại, nếu UST ổn định, quỹ sẽ mua Bitcoin phục vụ dự trữ.
UST đã de-peg như thế nào trong tháng 5/2022?
UST bắt đầu de-peg vào ngày 7/5 khi một lượng lớn rút khỏi giao thức Anchor của Terra. Điều này dẫn đến hiệu ứng domino trên pool UST. Nhiều người đổ lỗi UST de-peg là do cuộc attack phối hợp. Những người khác cho rằng đó là một loạt cuộc rút tiền ra trong cơn hoảng loạn thị trường đang trở nên tồi tệ.
Tuy nhiên, đây không phải là nơi thuật toán phát huy tác dụng sao?
Thuật toán đốt UST và đúc LUNA khi UST dưới 1 USD đã hoạt động không hiệu quả do không chống đỡ nổi với điều kiện khắc nghiệt. Bên cạnh đó, kế hoạch hy sinh LUNA để bảo vệ UST của Kwon đã làm tăng nguồn cung LUNA và nguồn cung lớn hơn đối mặt với áp lực bán lớn hơn. Kết quả là, LUNA đã giảm 97% trong ngày 11/5.
Có thể nói, trong điều kiện môi trường khắc nghiệt, Terra không thể cứu cả UST peg và giá LUNA cùng lúc.