Thuế tối thiểu toàn cầu đang được gần 140 quốc gia triển khai. Theo dự tính, Việt Nam sẽ triển khai loại thuế này từ năm 2024.
Tìm hiểu về thuế tối thiểu toàn cầu
Tính đến tháng 10/2021, 136 quốc gia đã đồng ý với đề xuất cải cách hệ thống thuế toàn cầu, gồm 2 trụ cột của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Dự kiến, nó sẽ có hiệu lực vào năm 2024.
Trong đó, trụ cột đầu tiên của cải cách là sẽ phân bổ lại quyền của các chính phủ trong việc đánh thuế các tập đoàn kỹ thuật số dựa trên nơi tạo ra doanh thu, cho dù họ có cơ sở thường trú tại quốc gia đó hay không.
Trụ cột thứ hai là thuế tối thiểu toàn cầu, nội dung là đánh thuế 15% đối với những doanh nghiệp đa quốc gia, doanh thu toàn cầu ở mức trên 750 triệu euro (khoảng 815 triệu USD), có tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên tổng doanh thu ở mức 10% trở lên.
Tại quốc gia đang đầu tư, nếu doanh nghiệp được hưởng mức thuế thấp hơn 15% thì sẽ phải nộp phần thiếu hụt còn lại cho quốc gia họ có trụ sở chính sao cho đủ mức 15%. Nói cách khác, doanh nghiệp sẽ phải nộp đủ số thuế 15%. Quốc gia nơi doanh nghiệp đầu tư nếu không thu thì đơn vị sẽ phải nộp về “nước mẹ”.
Sự cần thiết của thuế tối thiểu toàn cầu
Các quan chức tài chính và nhà kinh tế theo thời gian đãnhận ra rằng, để thu hút đầu tư nước ngoài, sự cạnh tranh về thuế giữa các quốc gia đã dẫn đến “cuộc đua xuống đáy” về thuế suất ưu đãi. Chính điều này có thể gây ra tổn thất đáng kể về doanh thu thuế.
Amazon, Meta (công ty mẹ của Facebook) và Google là một trong số những công ty đa quốc gia của Mỹ đã thiết lập các hoạt động có lãi ở Ireland khi mà mức thuế suất doanh nghiệp cao nhất chỉ là 12,5%. So với mức thuế suất ở Mỹ, Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu (EU) thì số thuế này thấp hơn nhiều.
Investopedia cho rằng, sự đồng thuận của các nước sẽ giúp giải quyết vấn đề chuyển dịch lợi nhuận, xói mòn cơ sở thuế bởi hành vi trốn thuế gây ra, đồng thời giải quyết được thách thức tạo ra từ quá trình số hóa ngày càng tăng của nền kinh tế toàn cầu.
Đề xuất của OECD được đánh giá sẽ tạo ra môi trường cạnh tranh một cách lành mạnh, công bằng, tránh trốn thuế.
Phó giám đốc trung tâm quản lý và chính sách thuế của OECD – ông David Bradbury cho biết, những cải cách trên sẽ mang lại “sự ổn định và chắc chắn hơn” cho hệ thống thuế quốc tế. Trong một cuộc phỏng vấn, ông đã nói rằng, những cải cách này nếu được thực hiện sẽ mang lại doanh thu thuế tăng thêm khi các quốc gia đang phải đối mặt với áp lực chi tiêu lớn.
Trong bản cập nhật công bố vào ngày 18/1 năm nay, theo dự kiến của OECD, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo ra thêm khoảng 220 tỷ USD doanh thu thuế trên toàn thế giới, so với con số 150 tỷ USD ước tính trước đó là đã tăng một cách đáng kể.
Financial Times cho hay, đến nay dù chưa có quốc gia nào áp dụng đầy đủ thỏa thuận của OECD, tuy nhiên, Vương quốc Anh, Hàn Quốc, Thụy Sĩ đã đưa ra dự thảo luật. Còn Australia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, New Zealand, Singapore cũng đã đưa ra một số cuộc tham vấn về các quy tắc của OECD.
Những bỏ ngỏ khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu
Một số chuyên gia cho rằng, thuế tối thiểu toàn cầu sẽ gây ra tác động 2 mặt. Theo đó, một mặt nó giúp tăng thu thuế cho các quốc gia nhưng mặt khác cũng có thể gây ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài.
Ở những nước đang phát triển, các nhà lập pháp đã đặt câu hỏi về tác động của việc cải cách này sẽ gây ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sử dụng các ưu đãi tài chính nhằm thúc đẩy đầu tư của họ.
Theo ông David Bradbury, những cải cách toàn cầu sẽ “tạo cơ sở cho cạnh tranh thuế”, đồng thời sẽ là “nhân tố thay đổi cuộc chơi” khi giúp các nước có thu nhập thấp và đang phát triển huy động nguồn lực trong nước.
Một mức thuế tối thiểu cụ thể sẽ được áp dụng trong thuế tối thiểu toàn cầu, nhưng trong thiết kế tổng thể, có thể nó sẽ có các hình thức khác nhau cũng như tác động khác nhau tại từng quốc gia.
Theo đánh giá, cải cách của OECD có tiềm năng tăng doanh thu đáng kể đối với chính phủ ở các nước đang phát triển. Tuy nhiên, theo niềm tin của một số nhà hoạch định chính sách, chúng có thể còn đem lại nhiều lợi ích hơn trong tương lai.