Thuật ngữ “tokenomics” đã trở nên khá phổ biến trong không gian tiền điện tử trong những năm gần đây. Tokenomics nói chung là một thuật ngữ rộng mô tả các đặc điểm cung và cầu của tiền điện tử. Nó bao gồm mọi thứ về cơ chế của đồng tiền điện tử, bao gồm nguồn cung cấp token, cơ chế hoạt động của đồng tiền điện tử cũng như các yếu tố hành vi và tâm lý có thể ảnh hưởng đến giá trị lâu dài của nó.
Tokenomics đóng một vai trò không thể thiếu trong việc xác định sự thành công của một dự án tiền điện tử. Các dự án có tokenomics được thiết kế tốt có nhiều khả năng thành công hơn trong dài hạn vì các nhà đầu tư có thể được khuyến khích bằng cách mua và giữ tiền.
Khi phát triển một dự án tiền điện tử, các thành viên sáng lập và nhà phát triển phải quan tâm đến việc xem xét tokenomics của đồng tiền gốc của dự án vì nó có thể tạo ra thành công hoặc phá vỡ dự án. Các dự án tiền điện tử hoạt động tốt có hệ sinh thái được xây dựng xung quanh token của họ.
Khi một token có tokenomics mạnh, nhu cầu đương nhiên sẽ cao. Theo thời gian, giá token sẽ tăng cao do sự nhiệt tình ngày càng tăng từ người mua với dự đoán về sự thành công trong tương lai hoặc các thông số đáp ứng lời hứa tiềm năng của dự án.
Bất kỳ nhà đầu tư đam mê nào quan tâm đến một dự án tiền điện tử trước tiên nên hiểu tokenomics của dự án để đưa ra quyết định đầu tư khôn ngoan.
Tokenomics là gì?
Tokenomics là khoa học của nền kinh tế token (token – economics). Nó bao gồm tất cả các khía cạnh liên quan đến việc tạo, quản lý coin và đôi khi loại chúng khỏi mạng lưới.
Token là một đơn vị tiền tệ kỹ thuật số (tiền điện tử) có thể được sử dụng làm tài sản, phương tiện thanh toán hoặc để đại diện cho một trường hợp sử dụng cụ thể trên mạng blockchain.
Kinh tế học nói chung là nghiên cứu về sự khan hiếm và sự lựa chọn liên quan đến việc sử dụng các nguồn lực, sản xuất, tiêu dùng và chuyển giao của cải.
Do đó, Tokenomics tiền điện tử là nền kinh tế học tổng thể của một token tiền điện tử cụ thể liên quan đến giá trị của đồng tiền mã hóa và liệu giá trị của nó có khả năng tăng hay giảm theo thời gian hay không. Tokenomics mô tả hai điều chính liên quan đến nền kinh tế tiền điện tử:
- Token distribution hay Phân phối token
- Tiện ích của token liên quan đến cung và cầu
Crypto tokenomics là một thuật ngữ “bao trùm” bao gồm các khía cạnh kinh tế khác nhau của token, bao gồm nguồn cung cấp tối đa, phí giao dịch, quy trình mint hoặc đốt và các ưu đãi dành cho chủ sở hữu token. Tokenomics của một token tiền điện tử cụ thể thường được thảo luận toàn diện trong White Paper của dự án và sẽ cung cấp cho người đọc về mục tiêu, chức năng, nguồn cung token và chính sách phân bổ của dự án.
Tại sao tokenomics quan trọng?
Tokenomics là một khía cạnh không thể thiếu của bất kỳ hệ sinh thái tiền điện tử nào, cho phép các dự án ngăn chặn các tác nhân xấu, thiết lập lòng tin và xây dựng một hệ sinh thái lâu dài, mạnh mẽ. Tokenomics mạnh sẽ hỗ trợ sự tăng trưởng giá trị của một token cụ thể trong thời gian dài, khuyến khích mua hàng và khuyến khích những người chấp nhận sớm trong khi vẫn kiểm soát tỷ lệ lạm phát của token và kích thích tăng trưởng bền vững.
Việc thiếu quy định trong không gian tiền điện tử do tính phi tập trung khiến tokenomics trở thành một khía cạnh quan trọng của bất kỳ dự án tiền điện tử nào. Thông qua tokenomics mà một dự án tiền điện tử có thể được đánh giá dựa trên hiệu suất trong cuộc sống thực của nó chứ không chỉ là hiệu suất của các sàn giao dịch tiền điện tử.
Tokenomics cung cấp cho các nhà đầu tư những hiểu biết ban đầu về giá trị của dự án, đặc biệt là cung và cầu của token. Giá trị của một token được xác định bởi nhu cầu thị trường và tổng cung, cũng như tiện ích của nó. Tokenomics cũng có thể được sử dụng như một hướng dẫn để xác định giá trị tiền điện tử trong tương lai.
Tokenomics có thể giúp các nhà đầu tư hiểu liệu một dự án tiền điện tử có giải quyết được những thách thức trong tương lai và duy trì tính phù hợp hay không. Bên cạnh đó, một dự án tiền điện tử có thể thay đổi tokenomics trong tương lai dựa trên sự phát triển và trưởng thành của mạng lưới cũng như xu hướng ngành hiện tại.
Các yếu tố của tokenomics
Token supply
Có ba loại supply thị trường của token gồm tổng cung, cung lưu hành và cung tối đa. Nguồn cung lưu hành là số lượng token hiện đang được lưu hành, trong khi tổng nguồn cung là tổng nguồn cung token đã từng được tạo hoặc đốt.
Nguồn cung tối đa là số lượng token tối đa có thể được tạo. Trong tokenomics lành mạnh, nguồn cung lưu hành của token sẽ tăng dần theo thời gian, nhưng các token nên được phát hành theo cơ chế chiến lược để tránh làm tổn hại đến giá trị của token về lâu dài.
Market Cap
Vốn hóa thị trường là tổng số vốn đầu tư vào dự án. Giá trị của token có thể được tính bằng vốn hóa thị trường được pha loãng hoàn toàn (nguồn cung Crypto lưu hành (Circulating Supply) với giá trị của một đơn vị Crypto (1 đồng Crypto)).
Token Allocation và Distribution
Token Allocation về cơ bản đề cập đến cách phân bổ token sau khi khởi chạy dự án. Có bốn loại phân bổ chính:
- Bán công khai – Public Sale
- Phân bổ cộng đồng
- Insider (core team, nhà đầu tư và công ty)
- Tổ chức, pool và phần thưởng
Việc bán công khai được mở cho bất kỳ ai muốn tham gia; phân bổ cộng đồng là tài trợ hệ sinh thái quay trở lại cộng đồng; insider bao gồm những người cống hiến cho sự thành công của dự án. Tổ chức, pool và các phần thưởng khác được trao cho những người đã tham gia vào cộng đồng.
Các dự án như Solana , BNB , Celo và Flow đã phân bổ hơn 40% nguồn cung cấp token của họ cho insiders trong khi các dự án như EOS, Cosmos, Ethereum, Cardano và Tezos phân bổ phần lớn (> 70%) cho Public Sale.
Vesting/ Inflation
Vesting đề cập đến quá trình khóa và phát hành token sau một khoảng thời gian cụ thể. Thông thường, vested token cung cấp cho cố vấn, đối tác, thành viên nhóm và những người khác đóng góp vào sự phát triển và vận hành dự án.
Vested token được trao sau đó sẽ được phát hành dần dần vào nguồn cung lưu thông trong thời gian giao dịch. Các dự án có token vesting hiếm khi gặp phải lạm phát, ngoài ra nó còn đảm bảo cam kết lâu dài cho các thành viên trong nhóm dự án.
Vesting đảm bảo đội ngũ có lợi ích tài chính trong việc tiếp tục phát triển dự án, từ đó thiết lập niềm tin vào dự án từ các nhà đầu tư. Nếu không có sự kiểm soát, một hoặc một vài thực thể có quyền kiểm soát tỷ lệ lớn token của dự án có thể gây ra sự bất ổn định về giá và gây ra rủi ro cho hệ sinh thái của token.