Nếu các mạng xã hội truyền thống như Twitter và Facebook đang chịu áp lực chính trị và xã hội gay gắt thì mạng xã hội phi tập trung hiện đang nổi lên, hứa hẹn sẽ trở thành người bảo vệ quyền riêng tự và tự do ngôn luận của người dùng. Vậy mạng xã hội phi tập trung là gì? Top 5 mạng xã hội phi tập trung có tiềm năng phát triển trong tương lai? Hãy cùng Vimoney tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Mạng xã hội là gì?
Mạng xã hội (hay Social Network) là một phần quan trọng của cuộc sống hiện đại. Chúng ta dường như có thể làm mọi việc trên đó, từ kết nối với bạn bè, hẹn hò, tìm kiếm đối tác đến việc mua sắm và cả giải trí (như chơi game, xem video, đọc tin tức). Trong tương lai, một số nền tảng mạng xã hội có tham vọng tạo lập hệ sinh thái ảo với đồng tiền ảo riêng.
Bất chấp sự cạnh tranh gay gắt, Facebook vẫn giữ vị thế của mạng xã hội lớn nhất và phổ biến nhất với hơn 2 tỷ người dùng. Theo sau là Instagram, Twitter và Pinterest (theo thống kê của Statistica.com). Tuy nhiên, sau giai đoạn ảnh hưởng bởi COVID 19, mạng xã hội đến từ Trung Quốc – Tik Tok đạt mức tăng trưởng vượt bậc với hàng chục triệu người dùng mới và tiềm năng soán ngôi Facebook.
Không nghi ngờ gì nữa, mạng xã hội đã thay đổi toàn bộ cách thức giao tiếp của chúng ta, nhưng bên cạnh đó, mạng xã hội cũng toàn quyền kiểm soát dữ liệu của người dùng.
Mạng xã hội phi tập trung là gì?
Mạng xã hội phi tập trung (decentralized social network), còn được gọi là mạng xã hội dựa trên blockchain, là các nền tảng truyền thông xã hội dựa trên các công nghệ sổ cái phân tán (DLT) như blockchain hoặc DAG. Do đó, các hoạt động trên các nền tảng này được ghi lại trên một giao thức phi tập trung mà không cơ quan trung ương nào có thể kiểm soát hoặc giám sát, không giống như các mạng xã hội truyền thống như Facebook, Twitter,… Các nền tảng xã hội thông thường không chỉ kiểm soát bài đăng của người dùng mà còn cả những gì họ nhìn thấy, vì các mạng này có xu hướng ưu tiên tạo doanh thu. Do đó, họ giới thiệu cho người dùng nội dung quảng cáo nhằm thu hút sự chú ý và tạo ra doanh thu.
Mặt khác, người dùng trên các mạng xã hội phi tập trung có quyền tự do tương tác mà không bị bất kỳ ai kiểm duyệt.
Các nền tảng truyền thông xã hội phi tập trung ngăn chặn việc bán trái phép dữ liệu người dùng, đây là một trong những vấn đề gây tranh cãi với các mạng xã hội truyền thống thời gian gần đây. Hơn nữa, công nghệ blockchain làm tăng quyền riêng tư của người dùng và bảo mật dữ liệu bằng cách sử dụng các phương pháp bảo mật mật mã. Tuy nhiên, các mạng xã hội phi tập trung cũng vẫn tồn tại nhiều thiếu sót.
Ví dụ, thiếu người kiểm duyệt có thể dẫn đến việc người dùng đăng thông tin không chính xác hoặc nội dung không lành mạnh mà không có cách nào để xóa bỏ. Bên cạnh đó, có đến 51 % nguy cơ xảy ra một cuộc tấn công mạng, trong đó một tác nhân độc hại có thể kiểm soát hơn 50% sức mạnh của mạng, chỉnh sửa dữ liệu theo ý muốn và phá hủy tính toàn vẹn của hệ thống. Có thể nói csdc ác mạng xã hội dựa trên blockchain còn một chặng đường dài phía trước trước khi trở thành xu hướng chủ đạo.
Top 5 Mạng xã hội phi tập trung nổi bật
Aioz
AIOZ được biết đến là 1 nền tảng Blockchain layer 1 đang hoạt động tại mảng phân phối về nội dung trực tuyến (hay Content Delivery Network – CDN). AIOZ tận dụng về tính phân quyền của Blockchain để giúp việc phân phối về nội dung được trở nên nhanh và hiệu quả hơn, đồng thời sử dụng những node nhằm streaming, lưu trữ và truyền tải những dữ liệu.
Trên không gian streaming, những cái tên nổi bật như YouTube , Netflix, Spotify chiếm phần lớn thị trường. Tuy nhiên, những nền tảng này có rất nhiều thiếu sót và hầu hết là nền tảng tập trung, trong khi đó, Aioz là một nền tảng phi tập trung, khả năng mở rộng và tốc độ xử lý cao hơn nền tảng tập trung.
Aioz hiện đã ra mắt native token của dự án – Aioz coin, token này chỉ được dùng để trả thưởng cho người dùng khi sử dụng nền tảng, nhưng tương lai thì có thể làm phí hoặc cơ chế quản trị platform.
SoMee Social
Sự cố ngừng hoạt động của Facebook xảy ra vào đầu tháng 10/2021 là cái cớ phát triển cho các nền tảng xã hội phi tập trung và SoMee Social là giải pháp thay thế phi tập trung hàng đầu đã được giới thiệu nhiều lần tại Sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ và New York (NYSE). SoMee Social là một nền tảng truyền thông xã hội mới được xây dựng bằng công nghệ blockchain.
Người dùng có thể kiếm tiền ngoài đời thực trên nền tảng SoMee bằng cách đăng và thích bài đăng. Không giống như mạng xã hội Facebook, nhà phát triển của SoMee đảm bảo tất cả thông tin cá nhân của người dùng SoMee riêng tư 100% và thuộc sự kiểm soát của người dùng.
Token $SOMEE là tiền điện tử của SoMee Social có thể được mua, bán và trao đổi thành các loại tiền tệ định danh khác, BTC, USDT và ETH trên một số sàn giao dịch.
Grape Protocol
Grape Protocol là nền tảng Web3 ứng dụng Social Network và được xây dựng trên hệ sinh thái Solana. Grape cung cấp bộ công cụ để các tổ chức, người dùng tạo ra các nhóm chat ẩn trên Discord dùng cho các chia sẻ thông tin về crypto và toàn bộ hệ sinh thái Solana.
Grape Protocol xuất hiện trong xu hướng các DAO trên solana đang phát triển mạnh, đây là một dự án rất tiềm năng với bộ công cụ giúp ích các dự án có thể xây dựng được một cộng đồng chất lượng, tính chuyên môn hóa cao và dễ dàng quản lý.
Hiện dự án đã ra mắt token cùng tên (GRAPE) và sẽ được dùng cho việc nhận thưởng Liquidity Mining hằng tháng, và community fund cho cộng đồng.
Satellite
Satellite một nền tảng nhắn tin đến từ hệ sinh thái Solana, có thể gọi Satellite là một multi-platform messaging bởi tính phi tập trung không gian và cả thời gian.
Dự án mang đến các tính năng voice chat (giọng nói) với tốc độ phân giải video lên đến 4K. IPFS được tích hợp để người dùng có thể chia sẻ các tệp tin lớn, Satellite còn có tính năng mở rộng, biểu tượng cảm xúc (NFT) trong giao diện.
Satellite được xây dựng và không chạy trên máy chủ, giúp bảo đảm tính bảo mật và quyền riêng tư đối với người dùng. Ngoài ra, Satellite còn hỗ trợ Spotify và “daily message dividers” phân loại tin nhắn được thêm vào ứng dụng.
Solcial
Solcial là một nền tảng mạng xã hội phi tập trung được xây dựng trên Solana blockchain, cho phép người dùng tương tác với nhau mà không chịu sự kiểm duyệt. Nền tảng này tạo điều kiện cho những nhà sáng tạo nội dung có thể kiếm ra tiền một cách công bằng theo giá trị họ tạo ra, mà không phải trả phí cho bên trung gian bất kì.
Hiện tại, Solcial chưa công bố token chính thức.
Có thể nói rằng các nền tảng mạng xã hội dựa trên blockchain có thể thay đổi cách chúng ta tương tác trên internet. Sự xuất hiện nền tảng xã hội phi tập trung mang lại cho người dùng những sự lựa chọn mới. Điểm mạnh nhất của mạng xã hội phi tập trung chính là quyền riêng tư cá nhân của người dùng thực sự nằm trong tay người dùng và tính bảo mật thông tin đã được nâng lên một tầm cao mới.
Với sự phát triển không ngừng của công nghệ blockchain, mạng xã hội phi tập trung sẽ ngày càng phổ biến hơn và những hạn chế của nó sẽ dần được khắc phục bởi những tiến bộ của công nghệ.