Hiện nay, ở thị trường tự do như Việt Nam, ngoài Chính phủ, những nhu cầu thiết yếu như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nhà ở và giải trí… đang được cung cấp bởi một chủ thể thống trị, mặc dù đó là tư nhân – Vingroup. Tập đoàn lớn nhất cả nước và hai công ty con đang niêm yết là Vinhomes (nhà phát triển bất động sản) và Vincom Retail (cung cấp các dịch vụ bất động sản khác) đang chiếm 28% vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam (xem biểu đồ). Doanh thu của họ tương đương gần 2% GDP cả nước.
Từng đưa Vingroup trở thành một thế lực thống trị trong nước, người sáng lập kiêm Chủ tịch Tập đoàn, ông Phạm Nhật Vượng, giờ đây muốn biến nó thành một thương hiệu nổi tiếng ở nước ngoài. Vào tháng 12, tập đoàn đã công bố kế hoạch niêm yết VinFast, bộ phận ô tô điện của họ tại Mỹ trong năm nay, sẽ mở các showroom trên khắp phương Tây và bán được 42.000 xe điện (EVS) trên toàn cầu vào năm 2022, tăng so với mục tiêu trước đó là 15.000. Vào ngày 29/3, trong một động thái táo bạo nhất, VinFast cho biết họ sẽ đầu tư 2 tỷ USD vào nhà máy nước ngoài đầu tiên của mình, được xây dựng tại Bắc Carolina với công suất 150.000 chiếc EVS/năm.
Đọc thêm: Tổng thống Mỹ chúc mừng VinFast xây nhà máy sản xuất xe điện trị giá 4 tỷ USD
Đó là một chặng đường khá dài đối với một công ty bắt đầu hoạt động vào năm 1993 với ngành nghề sản xuất mì ăn liền ở Ukraine, nơi ông Vượng khởi nghiệp sau khi học ngành địa chất ở Liên Xô. Sau đó, ông mở rộng hoạt động về đất nước của mình và vào năm 2010, ông đã bán doanh nghiệp ở Ukraine cho Nestlé, một tập đoàn thực phẩm khổng lồ của Thụy Sĩ, với giá 150 triệu đô la. Chi nhánh Việt Nam trở thành Vingroup. Kể từ đó, việc mở rộng các ngành nghề kinh doanh đã biến ông Vượng, người nắm giữ phần lớn cổ phần trong công ty mẹ, trở thành người giàu nhất Việt Nam.
Từ 2011-2021, doanh thu của Vingroup đã tăng gần 50 lần, lên hơn 5 tỷ đô la. Lợi nhuận gộp từ hoạt động kinh doanh đã tăng gấp 10 lần trong thập kỷ qua, lên khoảng 800 triệu đô la. Giá cổ phiếu của Vingroup cũng cao gấp 50 lần so với giá cổ phiếu lần đầu ra công chúng năm 2007. Tập đoàn này đã tách riêng hoạt động của Vincom Retail năm 2017 và Vinhomes một năm sau đó, giữ lại phần lớn cổ phần ở cả hai. Các hoạt động kinh doanh bất động sản sinh lợi này tạo ra phần lớn lợi nhuận của công ty mẹ.
Bà Lê Thị Thu Thủy, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, CEO VinFast toàn cầu cho biết: “Hiện Vingroup muốn nhiều hơn từ các lĩnh vực kỹ thuật của VinFast. Đặc biệt, công ty đang để mắt đến EVS. Để đạt được mục tiêu đó, tập đoàn đang điều chỉnh lại các bộ phận công nghiệp của mình”. Năm ngoái, nó đã chấm dứt VinSmart, một công ty con chưa niêm yết chỉ chiếm hơn 10% thị trường điện thoại thông minh trong nước với các mẫu của riêng mình, và tung ra hai liên doanh tập trung công nghệ cao: Vin ES – một công ty con sản xuất pin và Vin AI – một nhánh công nghệ máy học được dẫn dắt bởi một cựu nhà nghiên cứu tại DeepMind, đơn vị trí tuệ nhân tạo của Google và có nhiệm vụ phát triển công nghệ tự lái. Là một phần của sự chuyển dịch sang xe điện, VinFast cũng sẽ ngừng sản xuất xe chạy bằng xăng vào cuối năm nay.
Kế hoạch là chinh phục thị trường EV toàn cầu với các mô hình mới hấp dẫn — và một mô hình kinh doanh mới đầy chiến lược. VinFast sẽ bán ô tô trong khi cho thuê pin của họ, chiếm một phần lớn trong chi phí EV. Điều đó làm giảm giá thành, cũng như giảm bớt lo ngại về sự suy giảm phạm vi trong thời gian dài do pin xuống cấp (công ty sẽ thay thế những viên pin không còn sạc đầy đủ nữa). $ 41,000 cho VF8 của VinFast là một trong những SUV điện rẻ nhất, ngay cả sau khi bạn phải trả 100 đô la hoặc lâu hơn cho các khoản thanh toán pin hàng tháng.
Chủ tịch nước Việt Nam, ông Nguyễn Xuân Phúc, người từng ngồi ghế sau trải nghiệm chiếc VF8 do ông Vượng đích thân cầm lái tại nhà máy của VinFast ở Hải Phòng hồi đầu năm, chắc chắn đã cảm thấy rất ấn tượng. Sau đó, ông Phúc nhắc lại mục tiêu kinh doanh của Vingroup phù hợp với mục tiêu kinh tế của Chính phủ như thế nào. Chúng bao gồm việc tạo ra các tập đoàn lớn, có sức cạnh tranh quốc tế theo khuôn mẫu chaebol của Hàn Quốc như Samsung. Không có công ty Việt Nam nào phù hợp hơn Vingroup.
Đọc thêm: Báo chí Quốc tế: Không nhiều người biết về VinFast nhưng tất cả sẽ sớm biết
Tuy nhiên, tham vọng không đảm bảo thành công. Các mảng kinh doanh công nghiệp của Vingroup, trong đó sản xuất ô tô là lớn nhất cho đến nay, đã ghi nhận khoản lỗ ròng khoảng 1 tỷ USD vào năm ngoái. Chris Robinson của Lux Research, một công ty phân tích, hoài nghi về khả năng của VinFast trong việc cạnh tranh với các nhà sản xuất ô tô lâu đời như Volkswagen, vốn đang đầu tư hàng tỷ USD vào EVS giá cả phải chăng, hoặc Tesla, siêu sao trong ngành. Ông cho rằng VinFast sẽ phải vật lộn để giành thị phần lớn bên ngoài Đông Nam Á. Sự nhiệt tình của Phố Wall đối với các công ty khởi nghiệp EV đã lạnh nhạt ở Mỹ, điều này có thể làm mất hy vọng của VinFast về việc niêm yết bom tấn ở New York. Việc gây ấn tượng với các nhà đầu tư và lái xe trên thế giới có thể sẽ khó hơn đối với ông Phúc.
Nguồn: The Economist