Không thể phủ nhận, Web 2.0 là một “vụ nổ” lớn về internet, đem đến cuộc sống mới cho con người. Từ đó, nhiều ngành công nghiệp được ra đời, nhiều sự biến chuyển trong tài sản xuất hiện.
Tuy nhiên, Web 2.0 còn một số hạn chế nhất định. Do đó, Web 3.0 ra đời nhằm bù đắp những khoảng trống, những hạn chế trước đó của Web 2.0. Đồng thời, Web 3.0 hướng đến việc tạo ra một bước ngoặt lớn về internet trên toàn cầu, như cách Web 2.0 đã làm.
Trong bài viết dưới đây, hãy cùng tìm hiểu Web 3.0 là gì và những vấn đề cơ bản của nền tảng này.
Web 3.0 là gì?
Để hiểu rõ về khái niệm Web 3.0, trước tiên, chúng ta hãy cùng xem yếu tố cốt lõi của nó, web là gì.
Web là gì?
Internet (hay là website) là những thông tin được tập hợp mà người dùng có thể tiếp cận qua nền tảng internet.
Dựa vào những mô tả có thể thấy rằng, website khá tương đồng với một tập hợp văn bản (ví dụ một bộ sưu tập sách). Điểm khác biệt ở đây là tập hợp thông tin này được “sáng tác” và “xuất bản” trên web.
Nội dung của một website rất đa dạng, có thể là các trang báo điện tử, trang mạng xã hội hay trang thông tin giải trí,…
Nhiều người chưa thể phân biệt được web và internet và nghĩ chúng đều là một. Tuy nhiên, internet là cơ sở hạ tầng, còn những thứ được xây dựng và phát triển trên cơ sở hạ tầng đó gọi là web. Hiểu một cách đơn giản:
- Internet sẽ giống như một nhà sách.
- Web sẽ là tập hợp những cuốn sách trong nhà sách trên.
- Những thông tin được tập hợp sẽ như những cuốn sách trong tập hợp sách.
Web đã ra đời và tồn tại trên thế giới trong một khoảng thời gian tương đối dài. Sau đây, hãy cùng tìm hiểu những bước phát triển của web và tác động của nó đến nhân loại qua từng giai đoạn.
Web 1.0 – Hiển thị thông tin đơn thuần
Web 1.0 ra đời vào năm 1989. Nó được phát triển nhằm tạo ra một nền tảng giúp người dùng thuận tiện tiếp cận thông tin hơn. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, nội dung của Web 1.0 chỉ được biểu đạt qua văn bản, với các đường link dẫn đến trang khác .
Đối tượng sử dụng Web 1.0 đa phần đều là người tiêu thụ thông tin (hay còn gọi là người tiêu dùng). Họ chỉ có thể xem nội dung hiển thị trên web mà không thể tương tác với nội dung đó. Vào thời điểm ra mắt Web 1.0, việc sáng tạo và phát triển nội dung trên web vẫn còn rất nhiều hạn chế.
Web 2.0 – Chuyển thông tin
Theo tiến trình phát triển, các web ra đời sau luôn có sự nâng cấp và khắc phục những hạn chế của phiên bản trước. Bên cạnh đó, nhiều công cụ lần lượt ra đời để cải thiện hạn chế của web. Một số công cụ nổi bật thời điểm đó có thể kể đến như: CSS, Javascript,…
Sự ra đời của những công cụ này chính là cơ sở cho sự phát triển của các nền tảng nổi tiếng hiện nay như: Facebook, Youtube, Wikipedia,…
Nhờ các nền tảng này, người dùng không chỉ dừng lại ở việc tiêu thụ thông tin một cách thụ động mà họ đã có thể tương tác với các thông tin đó. Thậm chí, ở thời điểm hiện tại, người dùng còn có thể sự sáng tạo nội dung và đăng tải chúng lên internet.
Có thể thấy rằng, điều lớn nhất mà Web 2.0 đã làm được là nó mang lại một thế giới phẳng trên toàn cầu. Từ đó, các cá nhân trên thế giới có thể kết nối với nhau một cách dễ dàng hơn, một người dùng cũng có khả năng tiếp cận nhiều nguồn thông tin hơn, ngoài những gì họ đã biết trước đó.
Tuy nhiên, nếu Web 2.0 hoàn hảo, không có khuyết điểm gì thì Web 3.0 đã không xuất hiện. Càng về sau, sức mạnh của web dần mất cân bằng và đổ dồn vào một vài gã khổng lồ. Điều này khiến Web 2.0 chậm hơn và dần đi xa với mục tiêu được đặt ra ban đầu.
Vì muốn thu lợi nhuận, một số gã khổng lồ công nghệ đã có hành vi công khai thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng.
Thêm vào đó, người dùng buộc phải chi một lượng data nhất định để có thể tiếp cận những giải pháp cơ bản trên Web 2.0. Đây là một rào cản tương đối lớn cho những ai muốn truy cập sâu hơn vào các chức năng đó thường là một trở ngại cho bất kỳ ai muốn tiếp cận với các chức năng sâu hơn của web.
Người dùng cung cấp thông tin và dữ liệu trên web, nhưng chính họ lại không có quyền sở hữu đối với những nội dung này trên mạng xã hội, cụ thể là khả năng xóa thông tin cá nhân của người dùng hay khóa tài khoản một cách dễ dàng.
Web 3.0 – Chuyển giá trị
Có thể thấy, so với Web 1.0, Web 2.0 đã giúp người dùng truyền tải thông tin và biến họ trở thành người tự sáng tạo nội dung. Tuy nhiên, Web 2.0 vẫn tồn tại một số hạn chế khiến cho nền tảng này khó tiến xa trong tương lai. Web 3.0 là phiên bản mới nhất, được ra đời với mục tiêu lấp đầy những khoảng trống mà phiên bản trước để lại.
Với Web 3.0, chính người dùng là chủ sở hữu và quản lý thông tin của họ mà không phải ai khác. Họ nắm quyền quyết định những nội dung công khai trên web, đồng thời, không ai được phép can thiệp vào điều này.
Nói cách khác, những sự thiếu sót của Web 2.0 chính là cơ sở để Web 3.0 mở ra cánh cửa mới cho internet. Khi đó, người dùng không còn phải lo lắng về mức độ tin cậy và có thể thoải mái sáng tạo, phát triển các giá trị trên web.
Để những viễn cảnh tương lai dần trở thành hiện thực, Web 3.0 đã có những điểm đột phá như sau:
- Những nâng cấp về phần cứng đang hỗ trợ sự phát triển của các công nghệ như: AI, blockchain.
- Mạng lưới blockchain sẽ giúp tính phi tập trung tăng lên, nghĩa là loại bỏ yếu tố tin cậy và không phụ thuộc vào đơn vị trung gian.
- Mặc dù vẫn còn mới, nhưng những bước tiến của trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy, nếu được phát triển trong các mạng lưới phi tập trung, sẽ tạo nên những ứng dụng đột phá so với thời đại.
Ngoài việc phấn đấu loại bỏ những hạn chế của Web 2.0, Web 3.0 còn được ra đời với mục tiêu mang đến một thế giới phẳng nhất, nơi mọi người có thể chia sẻ những thông tin và giá trị một cách độc lập.
Các tính năng vượt bậc của Web 3.0
Là phiên bản mới nhất, Web 3.0 vẫn duy trì những điểm tốt của phiên bản trước, đồng thời bổ sung thêm một số tính năng nhằm cải thiện những hạn chế của Web 2.0.
Một số điểm nổi bật của Web 3.0 so với Web 2.0 có thể kể đến như:
- Có thể xác minh: Trong chuỗi, các thông tin sẽ được xác minh một cách rõ ràng.
- Loại bỏ yếu tố tin cậy và không hạn chế truy cập: Giảm đến mức tối thiểu các vấn đề liên quan đến độ tin cậy, do đó, dường như tất cả mọi người đều có thể tham gia.
- Tự quản lý: Web 3.0 đặt quyền lực vào tay người dùng, họ có toàn quyền quyết định đối với thông tin hay tài sản của chính mình.
- Được phân bổ: Trong khi quyền lực được phân bổ cho người dùng, các đơn vị tự trị phi tập trung (DAO) sẽ đưa ra quyết định và thực hiện chúng. Nói chung, quyền hạn sẽ không nằm hoàn toàn trong tay một nhà đầu tư tổ chức nào.
- Thanh toán tích hợp riêng biệt: Một số ứng dụng của Web 3.0 không đòi hỏi khách hàng phải cung cấp thông tin cá nhân, và không thể ngăn người dùng thanh toán và giao dịch.
Nếu theo dõi hết những tính năng nổi bật của Web 3.0, bạn sẽ thấy chúng khá tương đồng với những gì blockchain mang lại cho người dùng.
Điều này cũng lý giải cho câu hỏi vì sao các blockchains lại có tiềm năng phát triển trong tương lai như vậy. Vì chúng chính là cơ sở bắt buộc để xây dựng nền tảng Web 3.0. Điều này có nghĩa là, giữa Web 3.0 và blockchain có mối tương quan lẫn nhau, nhờ có blockchain mà Web 3.0 ra đời và nhờ có Web 3.0, số lượng blockchain sẽ tăng lên.
Tiềm năng của Web 3.0 trong tương lai
Không thể phủ nhận, sự ra đời của Web 3.0 là một bước đột phá, mở ra một kỷ nguyên mới. Từ đó, các ngành công nghiệp và mô hình kinh doanh mới sẽ dần xuất hiện – những điều vượt xa so với hình dùng của mọi người trước đây.
Một ví dụ điển hình nhất hiện nay là tiền điện tử. Với việc áp dụng công nghệ blockchain, cùng với việc loại bỏ yếu tố tin cậy và trung gian trong giao dịch, những trải nghiệm và sản phẩm tuyệt vời đã ra đời:
- Chỉ với một ví điện tử không bảo hộ, bạn có thể gửi tiền cho bất cứ ai ở bất cứ đâu trên toàn cầu.
- Yêu cầu sự cho phép của DeFi, bạn có thể gửi tiền vào ngân hàng mà không cần trực tiếp giao dịch. Bên cạnh đó, bạn cũng được hưởng mức lãi suất tốt hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể vay mà không cần quan tâm chủ nợ là ai, bạn cũng có thể tối ưu lợi nhuận bằng cách xoay vòng vốn hay nông nghiệp.
- Nhờ các trò chơi Play-to-Earn (P2E) và NFT, người chơi có thể tạo ra nguồn doanh thu, do các tài sản trong trò chơi thuộc sở hữu của chính họ và không thể phá hủy.
Giá trị vốn hóa thị trường của tiền điện tử đã tăng từ 450 tỷ USD (tháng 11 năm 2020) lên hơn 3 nghìn tỷ USD (USD). Chỉ trong vỏn vẹn một năm, tiền điện tử đã đạt tốc độ tăng trưởng vượt bậc.
Tuy nhiên, tiền điện tử chỉ là ứng dụng đầu tiên, trong tương lai Web 3.0 sẽ còn phát triển được rất nhiều ứng dụng như thế. Với những thành quả tiền điện tử đã đạt được, tiềm năng của Web 3.0 trong tương lai sẽ rất cao, thậm chí vượt xa những gì Web 2.0 đã làm được.
Hạn chế của Web 3.0
Mặc dù có rất nhiều tính năng nổi bật và tiềm năng phát triển lớn, nhưng Web 3.0 vẫn có một số khuyết điểm nhất định, do nền tảng này chỉ vừa ra đời, vẫn còn rất sơ khai.
Những hạn chế của Web 3.0 có thể kể đến là:
- Tính mở rộng: So với Web 2.0, Web 3.0 vẫn còn hạn chế về mặt chi phí, tốc độ xử lý và khả năng mở rộng.
- UX: Hiện tại, để có thể tham gia vào các sản phẩm của Web 3.0, ví dụ tiền điện tử, người dùng sẽ phải tìm hiểu, cộng thêm tải phần mềm và thao tác phức tạp. Điều này khiến Web 3.0 chưa đem lại trải nghiệm tốt và gây khó cho việc áp dụng đại trà.
- Khả năng truy cập: Trong Web 3.0, các ứng dụng được phát triển độc lập và không được tích hợp với các ứng dụng của Web 2.0 phổ biến. Do đó, khi sử dụng Web 3.0, người dùng sẽ bị hạn chế khả năng truy cập.
- Chi phí: Một hạn chế nữa của Web 3.0 khiến nhiều người dùng phải cân nhắc khi sử dụng là chi phí phát triển một dự án trên nền tảng này rất cao. Thông thường, các Dapp (ứng dụng phi tập trung) sẽ khó đưa mã lên blockchain hơn, do phí gas trên Ethereum và phí kiểm tra rất cao.
Mặc dù vẫn còn một số thiếu sót do thời gian vận hành Web 3.0 chưa dài, tuy nhiên, nhìn về tương lai xa, sự phát triển mang tính bước ngoặt của nền tảng này là một điều rất đáng tin tưởng. Đây cũng có thể là cơ hội hấp dẫn cho những nhà đầu tư lạc quan với bước đi của Web 3.0.
Các dự án Web 3.0 có mặt tiền điện tử
Trên đây là những thông tin trả lời cho câu hỏi Web 3.0 là gì và những vấn đề cơ bản của nền tảng này. Có thể thấy, Web 3.0 có rất nhiều yếu tố tiềm năng, trong tương lai, nền tảng này hứa hẹn sẽ mở ra kỷ nguyên mới cho internet.