Để tránh tái diễn ùn ứ tại cửa khẩu, nhất là với Trung Quốc, việc xuất khẩu tiểu ngạch sẽ bị siết lại từ đầu năm 2025.
Xuất khẩu tiểu ngạch sẽ bị giảm dần số lần, số tiền miễn thuế từ 2025
Tại dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 14/2018 về hoạt động thương mại biên giới đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến đã đề cập đến nội dung siết xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc kể từ 2025.
Bộ này cho hay, hàng hóa xuất qua các cửa khẩu biên giới, trong đó có Trung Quốc chia thành hàng xuất chính ngạch theo thông lệ quốc tế và hàng trao đổi cư dân (tiểu ngạch).
Dưới diện này, hàng xuất được hưởng các ưu đãi như miễn kiểm dịch, không cần hợp đồng, không cần thanh toán qua ngân hàng. Đặc biệt với hàng dưới 8.000 nhân dân tệ một người một ngày sẽ được miễn thuế.
Theo đó, hàng xuất theo phương thức trao đổi cư dân biên giới (tiểu ngạch) sẽ bị giảm dần số lần, số tiền được miễn thuế từ 1/1/2025. Chưa kể, hàng xuất khẩu tiểu ngạch sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và quy định về truy xuất nguồn gốc.
Chỉ có cư dân khu vực biên giới mới được phép xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân. Đặc biệt, họ phải có mặt trực tiếp để làm thủ tục xuất cảnh.
Sau đó từ đầu 2026, hàng xuất chính ngạch vào Trung Quốc sẽ thực hiện làm thủ tục tại cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính (cửa khẩu song phương) và các cửa khẩu phụ, lối mở đạt thỏa thuận song phương về xuất nhập khẩu, trao đổi hàng hóa.
Tạm dừng xuất nhập khẩu hàng hoá tại các cửa khẩu, lối mở chưa đạt thoả thuận song phương về trao đổi, mua bán hàng hoá qua biên giới từ năm 2027. Đến 2028, chỉ làm thủ tục thông quan tại các cửa khẩu, lối mở cho hàng đã được cấp phép, xuất chính ngạch sang Trung Quốc.
Mục đích của việc siết lại xuất khẩu tiểu ngạch
Bộ Công Thương cho rằng, việc siết lại xuất khẩu tiểu ngạch nhằm đưa việc trao đổi, mua bán hàng hóa hàng ngày của cư dân biên giới về đúng với bản chất, đưa hàng hoá xuất khẩu sang Trung Quốc theo đúng thông lệ quốc tế, cũng như tuân thủ yêu cầu chất lượng, truy xuất nguồn gốc nước sở tại, tránh tái diễn tình trạng ùn ứ nông sản tại cửa khẩu như trước.
Bộ Công Thương nêu quan điểm, dù thương mại biên giới tăng trưởng qua các năm, tuy nhiên lại chưa sôi động, quy mô cũng hạn chế.
Hiện nay, quy định về giao dịch hàng qua biên giới đất liền, đặc biệt là xuất khẩu, khá dễ dàng. Theo đó, mọi thương nhân đều được quyền xuất khẩu qua biên giới. Ngay cả cá nhân không đăng ký kinh doanh nhưng cũng có quyền xuất hàng, trừ hàng cấm nếu cư trú tại khu vực biên giới.
Các thương nhân đã tự lập bảng kê hàng hoá để thay hợp đồng, không cần phải xuất trình hợp đồng mua bán với cơ quan hải quan, phương thức thanh toán cũng linh hoạt.
Bộ Công Thương phản ánh, chưa được cấp phép nhập khẩu chính ngạch vào Trung Quốc nhưng nhiều nông sản Việt đã sang nước này qua đường tiểu ngạch. Một số mặt hàng thậm chí được cấp phép xuất khẩu chính thức nhưng vẫn đi bằng đường tiểu ngạch để xuất khẩu sang Trung Quốc.
Trong khi đó, doanh nghiệp phía Trung Quốc lại tận dụng hình thức này để lập danh sách cư dân, sau đó gom tiêu chuẩn miễn thuế để nhập khẩu các lô hàng lớn.
Trung Quốc từ đầu năm 2022 đã áp dụng các lệnh quản lý an toàn thực phẩm với hàng xuất khẩu tiểu ngạch vào nước này. Do đó, mặt hàng trao đổi cư dân biên giới sẽ không còn nhiều cơ hội để có thể “đi thẳng” như trước.