Tại báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2021 của Kiểm toán Nhà nước gửi Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước cho biết, năm 2020, trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhất là tác động, ảnh hưởng nghiêm trọng của đại dịch COVID-19, nhưng 15/16 tập đoàn, tổng công ty, công ty được kiểm toán sản xuất kinh doanh có lãi. Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp được kiểm toán còn một số hạn chế, tồn tại.
Theo kết quả kiểm toán, một số đơn vị chưa xây dựng quy chế quản lý tiền, định mức tồn quỹ tiền mặt/tiền gửi ngân hàng, kế hoạch sử dụng dòng tiền hoặc quản lý dòng tiền chưa hiệu quả. Kiểm toán nhà nước chỉ ra, tại PVGAS, Công ty mẹ chưa cân đối dòng tiền từ các hợp đồng tiền gửi đến ngày đáo hạn khi xây dựng kế hoạch dòng tiền tháng/quý.
Công ty mẹ, CTCP Phân phối Khí thấp áp Dầu khí Việt Nam, CTCP CNG Việt Nam để số dư tiền gửi không kỳ hạn vượt định mức, chuyển tiếp cùng kỳ hạn nhiều hợp đồng tiền gửi từ 3 đến 9 tháng.
CTCP Phân phối Khí thấp áp Dầu khí Việt Nam và CTCP Kinh doanh LPG Việt Nam chưa chào lãi suất đến các tổ chức tín dụng khi gửi tiền.
Công ty mẹ – VNS duy trì số dư tiền gửi không kỳ hạn ở mức cao (trên 63 tỷ đồng/ngày, giai đoạn 12/10-28/12/2020 trên 152 tỷ đồng/ngày), chưa chào lãi suất đến các tổ chức tín dụng khi gửi tiền.
Tại Vinachem, CTCP Phân lân nung chảy Văn Điển chưa xây dựng tiêu chí lựa chọn ngân hàng, chào lãi suất đến các tổ chức tín dụng khi gửi tiền.
Còn một số công trình xây lắp hoàn thành nhiều năm chưa được nghiệm thu, quyết toán. Tại HUD, CTCP Đầu tư và Xây dựng HUD 3 là 46,64 tỷ đồng (Công trình Hệ thống thoát nước Bắc Ninh 15,98 tỷ đồng, Công trình Phần thô nhà công vụ cơ khí Quang Trung 24,73 tỷ đồng, Công trình Hạ tầng cụm KCN Đồng Mai 0,32 tỷ đồng, Công trình Kết cấu và hoàn thiện hỗn hợp tòa nhà HH1 Chúc Sơn 5,61 tỷ đồng)…
Một số đơn vị có số dư Quỹ đầu tư phát triển lớn nhưng chưa xây dựng kế hoạch, phương án sử dụng Quỹ. Cụ thể, tại PVGAS, Công ty mẹ 18.597,25 tỷ đồng, CTCP Phân phối Khí thấp áp Dầu khí Việt Nam 178,26 tỷ đồng, CTCP CNG Việt Nam 131,55 tỷ đồng; CTCP Kinh doanh LPG Việt Nam 83,82 tỷ đồng.
Một số đơn vị không có khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn (Công ty mẹ – Vinachem); mất cân đối tài chính (VNS: Công ty mẹ, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, Công ty TNHH MTV Thép tấm lá Phú Mỹ – VNSteel) hoặc bị đưa vào diện giám sát tài chính đặc biệt (Công ty CP Thép tấm Miền Nam, Công ty TNHH MTV Thép tấm lá Phú Mỹ – VNSteel, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, Công ty TNHH Tư vấn MDC – VNSteel, Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung, Công ty CP Thép tấm lá Thống Nhất, Công ty CP Tân Thành Mỹ, Công ty TNHH Natsteelvina).
Một số đơn vị đầu tư không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Công ty mẹ – HUD: tỷ lệ cổ tức, lợi nhuận dự kiến được chia trên vốn đầu tư 4,34%, trong đó tỷ lệ cổ tức được chia từ 3 công ty con là 2-5%, 4 công ty con có lợi nhuận thấp không chia cổ tức, 1 công ty con có kết quả kinh doanh lỗ; (ii) Công ty mẹ – Vinachem: tỷ lệ cổ tức, lợi nhuận được chia trên vốn đầu tư là 5,32%, trong đó 3/22 công ty con có kết quả kinh doanh thấp, không chia cổ tức; (iii) Công ty mẹ – VNS: tỷ lệ cổ tức, lợi nhuận được chia trên vốn đầu tư là 4,13%.
Thua lỗ nặng, thậm chí mất vốn
Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra nhiều doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ. Cụ thể, tại Công ty mẹ – Vinachem: 5/22 công ty con lỗ lũy kế đến 31/12/2020 là 15.473,64 tỷ đồng và 1 công ty con đang dừng hoạt động.
VNS: Công ty mẹ (4 công ty con, 5 công ty liên kết và 3 khoản đầu tư khác lỗ lũy kế 898,88 tỷ đồng, trong đó 2 đơn vị đang tạm dừng hoạt động); CTCP Gang thép Thái Nguyên (3 công ty con, liên kết không hoạt động, không có khả năng phục hồi sản xuất).
Công ty mẹ – PVGAS: 2/6 công ty con lỗ lũy kế 602,37 tỷ đồng. Công ty mẹ – Petrolimex: Công ty TNHH MTV Petrolimex Lào lỗ lũy kế 114,82 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu 57 tỷ đồng. TCT Điện lực TKV: Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả lỗ lũy kế 1.771,1 tỷ đồng.
Theo Kiểm toán Nhà nước, một số khoản đầu tư của tập đoàn, tổng công ty vào công ty liên kết, đầu tư dài hạn khác bị thua lỗ, mất vốn. Như, Công ty mẹ – PVFCCo: 2/3 công ty liên kết lỗ lũy kế tại 31/12/2020 là 6.474,84 tỷ đồng, 1/2 khoản đầu tư dài hạn khác lỗ năm 2020 là 45,47 tỷ đồng.
Công ty mẹ – HUD: 4/5 công ty liên kết, đầu tư khác lỗ năm 2019 và năm 2020 là 55,49 tỷ đồng.
Vinachem: Công ty mẹ (2/9 công ty liên kết lỗ lũy kế 123,69 tỷ đồng), Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam (2/5 khoản đầu tư phải trích lập dự phòng 95,25 tỷ đồng), Công ty CP Phân bón và Hóa chất Cần Thơ (1 khoản đầu tư phải trích lập dự phòng 9,83 tỷ đồng).
Công ty mẹ – PVGAS: 1/2 công ty liên kết lỗ năm 2020 là 47,41 tỷ đồng.
Petrolimex: TCT Gas Petrolimex – CTCP (1 khoản), Petajico Hà Nội – TCT Dịch vụ Xăng dầu Petrolimex (02 khoản), TCT Hóa dầu Petrolimex – CTCP (1 khoản), Công ty CP Vận tải Xăng dầu Vipco – TCT Vận tải thủy Petrolimex (4 khoản) phải trích lập dự phòng tổng cộng 132,37 tỷ đồng.
