Trong khuôn khổ hội đàm cấp cao tại Bắc Kinh, Việt Nam và Trung Quốc đã thống nhất xây dựng cơ chế “luồng xanh nông sản”, ưu tiên thông quan nhanh đối với các mặt hàng vào chính vụ như sầu riêng và vải. Động thái này được kỳ vọng sẽ giảm áp lực tại cửa khẩu và tạo bước đột phá trong thương mại nông sản song phương.
Trung Quốc sắp mở ‘luồng xanh’ cho nông sản Việt Nam
Tại buổi làm việc ngày 28/5 giữa Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Đỗ Đức Duy và Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) Tôn Mai Quân, hai bên đã đạt được đồng thuận quan trọng về việc lập cơ chế thông quan ưu tiên – hay còn gọi là “luồng xanh nông sản” – trong mùa vụ cao điểm.
Theo đó, lực lượng chức năng hai nước sẽ phối hợp tăng cường nhân sự, kéo dài thời gian làm việc tại cửa khẩu, nhằm giảm tình trạng ùn tắc thường xảy ra trong thời gian cao điểm xuất khẩu trái cây. Đây được xem là động thái thiết thực giúp rút ngắn thời gian lưu hàng và giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Một trong những nội dung nổi bật tại cuộc hội đàm là việc GACC cập nhật thêm 829 mã số vùng trồng và 131 cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Đây được đánh giá là tín hiệu rất tích cực, khi sầu riêng hiện là một trong những mặt hàng có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong nhóm trái cây xuất khẩu.
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, việc mở rộng danh sách được cấp phép không chỉ có ý nghĩa về mặt kỹ thuật, mà còn tạo động lực lớn về tâm lý cho nông dân và doanh nghiệp Việt. Để tăng cường năng lực cạnh tranh và duy trì thị trường, ông đề xuất ba hướng hợp tác trọng điểm: cải tiến quy định kiểm soát an toàn thực phẩm theo hướng linh hoạt hơn; rút ngắn thời gian thông quan; và bổ sung danh sách các phòng kiểm nghiệm đủ điều kiện phân tích các chỉ tiêu khắt khe như Cadimi, Vàng O.
Phía Việt Nam cũng đã gửi báo cáo chi tiết về các biện pháp điều tra, kiểm soát và khắc phục các vấn đề chất lượng từng bị Trung Quốc cảnh báo – một phần nỗ lực nhằm khẳng định năng lực quản lý chuỗi cung ứng từ sản xuất đến sơ chế và xuất khẩu.
Hiện tại, thương mại nông sản giữa hai nước đã được đặt trên nền tảng vững chắc với 28 nghị định thư và thỏa thuận ghi nhớ liên quan đến nhiều nhóm hàng như trái cây tươi, thủy sản, sữa và nguyên liệu thức ăn chăn nuôi.
Trung Quốc hiện vẫn là thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam, tiếp nhận hàng triệu tấn trái cây mỗi năm, trong đó có các loại chủ lực như dưa hấu, sầu riêng, thanh long, xoài và nhãn.
Sắp mở cửa thêm bưởi, chanh và thủy sản
Phía Trung Quốc cam kết sẽ sớm cử các đoàn kỹ thuật sang Việt Nam để kiểm tra thực địa vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng, ớt, bưởi, chanh – các bước quan trọng nhằm tiến tới đàm phán và ký kết nghị định thư mới, tạo điều kiện cho các mặt hàng này thâm nhập chính thức vào thị trường Trung Quốc.
Về thủy sản, hai bên đang khẩn trương hoàn thiện thủ tục để ký kết nghị định thư mới liên quan đến thủy sản khai thác và thủy sản tươi sống, trong đó tích hợp các yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm phù hợp với quy định mới của Trung Quốc.
Ngoài ra, GACC đề xuất thành lập tổ công tác liên ngành giữa hai nước, đóng vai trò xử lý các tình huống phát sinh nhanh chóng, đồng thời tăng cường phối hợp trong công tác kiểm nghiệm, kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc – đặc biệt với nhóm sản phẩm có nguy cơ an toàn thực phẩm cao.
Trong chuyến công tác, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cũng đã đến khảo sát tại các trung tâm phân phối nông sản hàng đầu của Trung Quốc như Tân Phát Địa và Tập đoàn Cung ứng & Tiếp thị Trung Quốc. Đây là các đơn vị sở hữu hệ thống phân phối rộng khắp cùng tài sản lên tới gần 200 tỷ nhân dân tệ – được xem là điểm kết nối tiềm năng giữa doanh nghiệp Việt và hệ sinh thái bán lẻ quy mô lớn tại thị trường đông dân nhất thế giới.
Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, năm 2024, kim ngạch thương mại nông – lâm – thủy sản giữa hai nước đạt 17,8 tỷ USD, tăng 14,6% so với năm 2023. Trong đó, xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc chiếm 13,5 tỷ USD (tăng 14,3%), còn nhập khẩu vào Việt Nam đạt 4,3 tỷ USD (tăng 21%). Riêng 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Trung Quốc đã đạt 5,07 tỷ USD, tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước.
Với sự đồng thuận từ cấp cao và cam kết hành động từ các cơ quan chuyên môn, cơ chế “luồng xanh” nông sản được kỳ vọng sẽ là cú hích lớn giúp nông sản Việt Nam khẳng định vị thế tại thị trường Trung Quốc – không chỉ về sản lượng mà còn về chất lượng và sự bền vững trong dài hạn.
Mộc Miên (Tổng hợp)
