Sàn tiền số Binance đề xuất miễn thuế thu nhập cá nhân cho các nhà tạo lập thị trường nhằm duy trì thanh khoản. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng chính sách này nếu có, chỉ nên áp dụng trong ngắn hạn để hỗ trợ thị trường.
Đề xuất miễn thuế từ Binance
Trong văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Binance – sàn giao dịch tài sản số lớn nhất thế giới cho rằng việc đánh thuế theo tổng giá bán tài sản số là chưa hợp lý. Họ đề xuất thu nhập từ giao dịch tiền số nên được phân loại là thu nhập từ chuyển nhượng vốn, tính thuế dựa trên lợi nhuận ròng (giá bán trừ giá mua và chi phí liên quan) với mức 20%. Nếu không xác định được lợi nhuận ròng, mức thuế tạm tính là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng.
Đặc biệt, Binance khuyến nghị miễn thuế cho nhóm tạo lập thị trường (market maker) – những cá nhân, tổ chức chuyên cung cấp thanh khoản thông qua việc mua bán liên tục. Theo họ, việc áp thuế cứng nhắc trên tổng giá trị giao dịch, dù ở tỷ lệ nhỏ, có thể làm giảm động lực giao dịch, ảnh hưởng trực tiếp đến thanh khoản.
Quan điểm trái chiều từ giới chuyên gia
Các chuyên gia cho rằng đề xuất trên có lý nhưng cần thận trọng. Đại diện Dragon Capital cho rằng đánh thuế dựa trên tổng giá trị giao dịch có thể khiến nghĩa vụ thuế vượt quá lợi nhuận thực tế, ảnh hưởng đến vai trò của các market maker. Do đó, có thể áp dụng ưu đãi hoặc miễn giảm ngắn hạn, kèm yêu cầu minh bạch và báo cáo đầy đủ.
Về lâu dài, Dragon Capital khuyến nghị nên áp dụng thuế dựa trên lợi nhuận ròng, tách bạch giữa cá nhân và tổ chức. Họ cũng đề xuất xây dựng cơ chế thử nghiệm (sandbox) để hoàn thiện khung pháp lý trước khi triển khai rộng.
Ở góc độ học thuật, PGS.TS Nguyễn Thanh Bình (Đại học RMIT Việt Nam) nhận định miễn thuế cho nhóm tạo lập thị trường có thể hợp lý trong giai đoạn đầu để duy trì thanh khoản. Tuy nhiên, ông cảnh báo cần đi kèm quy định chặt chẽ về minh bạch, trách nhiệm giải trình và chống lạm dụng. Theo ông, sau giai đoạn ngắn hạn, nên chuyển sang thu thuế dựa trên lợi nhuận, thay vì miễn hoàn toàn.
Bài học quốc tế
Indonesia từng áp thuế 0,22% cho giao dịch tài sản mã hóa vào năm 2022, nhưng nhanh chóng phải miễn cho nhóm tạo lập thị trường để hạn chế tác động tiêu cực. Dù vậy, nguồn thu thuế tài sản số của Indonesia vẫn giảm 63% trong năm 2023, bất chấp giá Bitcoin tăng. Kinh nghiệm này cho thấy chính sách thuế nếu thiết kế thiếu linh hoạt có thể gây phản tác dụng.
Tại Mỹ, thuế tài sản số được phân loại rõ ràng: Thu nhập từ khai thác (mining), staking hay lương thưởng bị đánh thuế thu nhập, còn giao dịch mua bán chịu thuế lãi vốn. Mức thuế cũng khác nhau giữa đầu tư ngắn hạn và dài hạn, đảm bảo tính công bằng.
Việt Nam trước ngã rẽ chính sách
Việt Nam hiện đứng thứ ba khu vực APAC về giá trị giao dịch tài sản số, với khoảng 220–230 tỷ USD trong giai đoạn 7/2024 – 6/2025. Hơn 20% dân số đã sở hữu tài sản số, cho thấy quy mô thị trường rất lớn.
Từ 1/1/2026, Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ chính thức công nhận tài sản số là tài sản hợp pháp, tạo cơ sở để áp dụng chính sách thuế. Cùng với đó, Chính phủ đã phê duyệt nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm, mở ra khung pháp lý để thử nghiệm.
Miễn thuế cho nhóm tạo lập thị trường tài sản số có thể là giải pháp tình thế nhằm hỗ trợ thanh khoản, nhưng khó trở thành chính sách dài hạn. Các chuyên gia đồng thuận rằng hướng đi bền vững là thuế dựa trên lợi nhuận ròng, minh bạch và phân định rõ ràng giữa cá nhân – tổ chức. Điều này không chỉ đảm bảo công bằng, mà còn góp phần xây dựng một thị trường tài sản số phát triển ổn định và bền vững tại Việt Nam.
Mộc Miên (Tổng hợp)
