Từ 1/6, chính sách thuế mới với hộ kinh doanh khiến nhiều tiểu thương quay lưng với thanh toán chuyển khoản, yêu cầu khách trả tiền mặt hoặc chuyển “chui” qua tài khoản cá nhân, gây hoang mang cho người tiêu dùng.
Thuế khoán siết chặt: Hộ kinh doanh buộc phải số hóa
Từ tháng 6/2025, các hộ kinh doanh cá thể trong các lĩnh vực ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, giải trí… có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm buộc phải sử dụng máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế, xuất hóa đơn điện tử cho từng giao dịch.
Theo Tổng cục Thuế, việc này nhằm xác định doanh thu thực tế thay vì áp dụng “mức khoán” cố định như trước. Ước tính gần 37.000 hộ kinh doanh sẽ phải chuyển đổi sang hình thức quản lý thuế mới.
Thống kê cuối năm 2024 cho thấy cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh, trong đó gần 2 triệu hộ vẫn đang áp dụng thuế khoán – mức thu trung bình chỉ khoảng 700.000 đồng/tháng, dù nhiều hộ có doanh thu cao.
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý Thuế TP.HCM (HTCAA), nhận định quy định mới khiến không ít hộ e ngại. “Việc đầu tư máy móc, phần mềm, xuất hóa đơn, ghi sổ kế toán… khiến chi phí tăng, trong khi lợi nhuận không đổi. Nhiều người lo ngại không đủ năng lực để tuân thủ đúng luật”, ông Tịnh phân tích.
Ngoài ra, người bán hàng online trên các sàn thương mại điện tử cũng đang lọt vào tầm ngắm. Họ buộc phải đăng ký kinh doanh, kê khai, nộp thuế đúng hạn. Nếu không, có thể bị xử phạt, truy thu hoặc thậm chí chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nếu bị xác định trốn thuế.
Người bán nhỏ lẻ “lách luật”, người tiêu dùng khốn đốn
Việc siết thuế khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ phản ứng theo cách… đơn giản nhất: từ chối thanh toán chuyển khoản.
Chị T.G, 40 tuổi, ở Nam Định, đặt suất cơm gà quen thuộc thì bất ngờ bị từ chối chuyển khoản vì “chính sách thuế mới”. Nhà cách quán hơn 20km, chị phải năn nỉ để được thanh toán qua tài khoản cá nhân của người khác, với yêu cầu nội dung chuyển không được ghi “mua bán”, “trả tiền”, hay “hàng hóa”.
“Tôi quen chuyển khoản suốt ba năm qua, giờ quán đổi ý đột ngột khiến tôi bối rối vô cùng”, chị G. chia sẻ. Không riêng quán cơm, chị thấy nhiều quán cà phê, tiệm tạp hóa quanh khu mình sống cũng gỡ mã QR, chỉ nhận tiền mặt.
Tình cảnh tương tự xảy ra với chị Lệ Giang tại TP. Hạ Long. Sáng 1/6, chị rơi vào tình huống trớ trêu khi không có nổi 120.000 đồng để trả cho hai tô phở. Chủ quán cũng tuyên bố từ tháng 6 không nhận chuyển khoản, dù được đề nghị tăng giá để bù chi phí. “Họ sợ mất khách, không dám tăng giá. Nhưng từ chối chuyển khoản thì cũng làm khó khách hàng”, chị Giang kể.
Chủ một tiệm tạp hóa ở Hải Phòng, anh Nguyễn Thảo, cũng quyết định ngưng hoàn toàn chuyển khoản vì lo ngại cơ quan thuế sẽ tính 1,5% thuế trên tổng số giao dịch tài khoản cá nhân. “Dù chưa có văn bản chính thức, nhưng tôi không thể đánh cược. Nếu lỗ thì ai chịu?”, anh nói.
Nhiều chủ shop mỹ phẩm, quần áo tại Hà Nội, Nghệ An, Quảng Ninh cũng đã gỡ QR, từ chối chuyển khoản, yêu cầu khách mang tiền mặt. Một số cửa hàng lớn vẫn nhận chuyển khoản nhưng cộng thêm phí thuế hoặc chỉ giữ giá gốc nếu thanh toán tiền mặt.
Hiện tượng “lách luật” như ghi nội dung mập mờ khi chuyển khoản, dùng tài khoản cá nhân khác để nhận tiền, đã trở nên phổ biến. Hành vi này tuy tiện lợi trước mắt nhưng khiến người tiêu dùng bất tiện và dễ gặp rủi ro khi phát sinh tranh chấp.
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty tư vấn thuế Trọng Tín, cảnh báo: “Nếu các chủ kinh doanh cố tình né tránh luật, cơ quan thuế hoàn toàn có thể đưa vào diện kiểm tra. Việc từ chối chuyển khoản cũng tạo ấn tượng tiêu cực, ảnh hưởng đến uy tín và doanh số”.
Đã đến lúc thay đổi tư duy về thuế
Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, việc né thuế bằng hình thức hộ kinh doanh cá thể đã tồn tại quá lâu. Ông kêu gọi người bán nên xem nộp thuế là trách nhiệm, không phải gánh nặng.
“Ngày nay, với sự hỗ trợ của các nền tảng công nghệ, phần mềm AI, phần mềm kế toán, khai thuế không còn là điều gì quá phức tạp. Thay vì tìm cách lách, hãy dùng công nghệ để tuân thủ dễ dàng hơn”, ông Kỳ nói.
Luật sư Lương Huy Hà – Giám đốc Công ty Luật Lawkey – cũng nhấn mạnh, hộ kinh doanh nên chuyển hướng sang tư duy phát triển bền vững: “Tập trung vào sản phẩm, tăng doanh thu và chấp hành đúng quy định sẽ giúp kinh doanh an toàn, lâu dài, thay vì luôn lo lắng bị truy thu hay xử phạt”.
Ngay cả chị Lệ Giang, người bán hàng online cao cấp, cũng thừa nhận: “Không nhận chuyển khoản thì tôi mất rất nhiều cơ hội, nhất là đơn hàng giá trị lớn. Thu COD vừa rủi ro vừa rườm rà”. Dù còn lo ngại, chị vẫn chấp nhận chuyển khoản và chờ hướng dẫn rõ ràng hơn từ cơ quan thuế.
Chính sách thuế mới là một bước đi nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh. Thay vì đối phó, giới kinh doanh nhỏ lẻ cần thay đổi tư duy, tận dụng công nghệ để vận hành minh bạch, hiệu quả – bởi sự phát triển lâu dài luôn bắt đầu từ việc tuân thủ đúng luật.
Mộc Miên (Tổng hợp)
