Mùa báo cáo tài chính quý 4/2022 sắp khép lại với bức tranh lợi nhuận ngành thép cũng đã dần lộ diện. Một loạt các “ông lớn” như Hòa Phát, Hoa Sen Group, Nam Kim Group, VNSteel, Tisco lỗ nặng quý thứ 2 liên tiếp đã nối dài thời kỳ “thê thảm” mà Chủ tịch Hòa Phát Trần Đình Long từng cảnh báo. Chỉ tính riêng 5 doanh nghiệp này đã lỗ hơn 3.500 tỷ đồng trong quý cuối cùng của năm 2022.
“Anh cả” Hòa Phát (mã HPG) gây bất ngờ với khoản lỗ ròng kỷ lục hơn 2.000 tỷ đồng trong quý 4, tiếp tục lao xuống đáy mới sau quý 3 vừa ghi nhận lỗ gần 1.800 tỷ. Trong quý cuối năm, doanh thu của tập đoàn cũng giảm 42% so với cùng kỳ, xuống mức 26.000 tỷ đồng. Lũy kế cả năm 2022, Hòa Phát ghi nhận doanh thu 142.000 tỷ đồng, giảm 5% so với cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế cả năm đạt hơn 8.400 tỷ đồng, chỉ bằng 1/4 so với thực hiện năm 2021.
Đỡ tệ hơn đôi chút, khoản lỗ trong quý 4 của Hoa Sen Group (mã HSG) đã giảm xuống còn 680 tỷ đồng so với mức 887 tỷ đồng trong quý 3 (tức quý 4 theo niên độ tài chính của tập đoàn). Tương tự, VNSteel (mã TVN) giảm lỗ từ 567 tỷ quý 3 xuống còn 410 tỷ đồng trong quý 4. Thép Nam Kim (mã NKG) và Tisco (mã TIS) cũng đều đã giảm lỗ so với quý trước đó, lần lượt còn 356 tỷ và 17 tỷ đồng trong quý cuối năm.
Sản lượng tiêu thụ đi xuống kết hợp với giá liên tục sụt giảm đã ảnh hưởng đáng kể đến nguồn thu của các doanh nghiệp thép. Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), tổng tiêu thụ sản phẩm thép năm 2022 đạt 27,3 triệu tấn, giảm 7,2% so với năm 2021. Tổng xuất khẩu là 6,28 triệu tấn, giảm gần 20%.
Thép xây dựng là mặt hàng duy nhất ghi nhận sản lượng tăng nhẹ 3% so với cùng kỳ. Trong khi đó, tiêu thụ tôn mạ giảm 22% chủ yếu do thị trường xuất khẩu suy yếu tới 38%. Tình hình bán hàng các sản phẩm hạ nguồn như tôn mạ và ống thép đều ảm đạm khiến sản lượng thép cuộn cán nóng (HRC) cũng giảm hơn 13%.
Giai đoạn khó khăn nhất đã qua?
Mặc dù tiếp tục phá đáy lợi nhuận nhưng Hòa Phát lại tỏ ra khá lạc quan với tình hình ngành thép. Tập đoàn nhận định “Ngành thép đã trải qua giai đoạn khó khăn nhất và đang trên đà hồi phục” và đang theo dõi sát diễn biến thị trường để điều chỉnh hoạt động sản xuất kinh doanh một cách linh hoạt.
Đánh giá của Hòa Phát không phải không có cơ sở khi ngành thép nói chung đang đón nhận một số tín hiệu tích cực. Một trong những dấu hiệu rõ ràng cho thấy ngành thép đang dần ấm lên là việc sản lượng bán thép của Hòa Phát đã tăng trở lại trong tháng cuối cùng của năm 2022 sau nhiều tăng sụt giảm trước đó.
Theo Kallanish, Hòa Phát đã khởi động lại một lò cao ở Hải Dương và nâng công suất thép thanh thêm 700.000 tấn/năm. Nguồn tin này cho biết, lò cao này đã được khởi động lại từ ngày 27/12 và sẽ mất 7 ngày để bắt đầu sản xuất phôi. Đây cũng là một tín hiệu cho thấy tình hình thị trường thép xây dựng đã cải thiện hơn. Trước đó, Hòa Phát đã đóng 3 lò cao trong 2 tháng cuối năm 2022.
Cũng theo nguồn tin trên, các lò cao của Hòa Phát không đóng hoàn toàn mà được duy trì ở mức nhiệt độ thấp nhất có thể trong 2 tháng qua. Nhờ đó, quá trình khởi động lại sẽ ngắn hơn. Tập đoàn hiện cũng đang dự tính khởi động lại thêm 1 lò cao, nhưng sẽ tùy thuộc vào tình hình thị trường và nhu cầu thép. Ngoài ra, doanh nghiệp đầu ngành thép vẫn tiếp tục đầu tư Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2.
Theo dự báo của Hiệp hội Thép Thế giới (Worldsteel), nhu cầu thép toàn cầu ước tính giảm 2,3% trong năm 2022 nhưng sẽ tăng 1% trong năm 2023 và đạt 1.815 triệu tấn. Việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ giúp nối lại hoạt động xây dựng và đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng, từ đó giúp nhu cầu thép xây dựng phục hồi. Nhu cầu sản xuất công nghiệp tăng tại quốc gia này cũng sẽ giúp chuỗi cung ứng toàn cầu được khôi phục. Giá bán thép cũng theo đó được kỳ vọng tăng trở lại.
Thực tế, giá thép thanh tại Trung Quốc đã hồi phục 19% từ đáy và đang giao dịch ở mức cao nhất kể từ giữa tháng 8 năm ngoái. Trong khi đó, giá than – nguyên vật liệu quan trọng nhất trong luyện thép, dù vẫn neo cao vùng đỉnh nhưng đã chững lại và có dấu hiệu quay đầu giảm. Điều này có thể sẽ hỗ trợ biên lợi nhuận của ngành thép thời gian tới.
Ngoài ra, Chính phủ đẩy mạnh đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng theo mục tiêu đảm bảo tăng trưởng kinh tế năm 2023 có thể sẽ hỗ trợ nhu cầu thép trong nước, đặc biệt là thép xây dựng. Tuy nhiên, ngành bất động sản sau một năm 2022 trầm lắng, dự kiến sẽ chưa thể phục hồi trong năm 2023 sẽ phần nào ảnh hưởng đến sự phục hồi nhu cầu thép nội địa.
