Thành Rome không thể xây trong một ngày, cấu trúc tiêu dùng năng lượng của con người không phải muốn đổi là đổi, một châu Âu vốn luôn quan tâm đến vấn đề biến đổi khí hậu lại rơi vào cuộc khủng hoảng năng lượng một lần nữa chứng minh tính đúng đắn của đạo lý trên.
Gần đây, giá khí đốt tự nhiên và giá điện tiếp tục đạt mức cao mới, châu Âu sẽ sớm bước vào mùa đông, liệu cuộc khủng hoảng năng lượng chỉ mới bắt đầu? Vấn đề này đã trở thành chủ đề nóng trên thị trường năng lượng quốc tế.
Kể từ đầu năm nay, giá dầu và khí đốt tự nhiên liên tục tăng trên toàn cầu và giá than liên tục đạt mức cao mới, nhu cầu tăng vọt, nguồn cung ngày càng trở nên eo hẹp.
Có thể thấy, quá trình chuyển đổi năng lượng của xã hội loài người còn một chặng đường dài phía trước và quá trình này sẽ còn lâu dài và khó khăn hơn.
Châu Âu đang trong cuộc khủng hoảng năng lượng
Vào đầu tháng 8/2021, giá khí đốt tự nhiên của châu Âu đã tăng 1.000% so với mức thấp kỷ lục vào tháng 5 năm 2020.
Theo thống kê từ tháng 1 đến ngày 20/9 năm nay, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã tăng 250%. Vào ngày 20/9, nó đã tăng lên 73.150 euro (85,69 USD) mỗi megawatt giờ, đây là mức cao trong lịch sử. Trong số đó, giá bán buôn khí đốt tự nhiên ở Anh đã tăng 250% kể từ tháng 1/2021 và 70% kể từ tháng 8.
Đi kèm với sự tăng vọt của giá khí đốt tự nhiên là sự gia tăng chung của giá điện ở châu Âu.
Kể từ đầu năm nay, giá điện tại các nền kinh tế lớn của EU nhìn chung đã tăng hơn gấp đôi so với một năm trước. Trong số đó, vào tháng 9/2021, giá điện ở Anh đã tăng gấp bảy lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Vào giữa tháng 9 do tốc độ gió giảm, giá điện ở Anh đã tăng vọt lên 285 bảng Anh / megawatt giờ, mức kỷ lục cao nhất kể từ năm 1999.
Kể từ mùa hè năm nay, giá điện ở Tây Ban Nha đã tăng hơn 200%, đạt 172,78 USD / MWh vào giữa tháng 9, lập mức cao kỷ lục.
Kể từ đầu năm nay, giá bán buôn điện ở Đức đã tăng hơn 60%, trong tháng 7 và tháng 8, giá điện đã tăng cao kỷ lục, vào giữa tháng 9, giá điện tại Đức của Sở giao dịch điện lực châu Âu năm 2022 đạt 100 euro lần đầu tiên.
Vào ngày 19/9/2021, WorldOil đã đăng một bài báo của Bloomberg: “Châu Âu sắp đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng mùa đông”, trong đó bài viết mô tả châu Âu là nước tiên phong trong lĩnh vực khí hậu chủ đề và chuyển đổi năng lượng, tuy nhiên, chính Châu Âu lại đang rơi vào khủng hoảng năng lượng.
Đối mặt với giá điện và khí đốt tự nhiên tăng vọt, từ Anh đến Đức, các nước châu Âu sẽ cần phải dựa vào nhiệt độ ôn hòa để tồn tại trong mùa lạnh giá. Châu Âu thiếu khí đốt và than đá, nếu không có gió, điều tồi tệ nhất có thể xảy ra: mất điện trên diện rộng, buộc các công ty và nhà máy phải đóng cửa.
Sự phụ thuộc của châu Âu vào các nguồn năng lượng không liên tục như năng lượng gió và năng lượng mặt trời ngày càng tăng, trong khi đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch giảm. Các chính sách về môi trường cũng đã thúc đẩy một số quốc gia đóng cửa các nhà máy điện than và điện hạt nhân.
Khi nền kinh tế toàn cầu phục hồi sau đại dịch, nhu cầu năng lượng từ Mỹ sang châu Âu và châu Á đang gia tăng, điều này làm trầm trọng thêm lo ngại về lạm phát. Giá phân bón ở châu Âu cao đến mức hai nhà sản xuất phân bón lớn tuyên bố sẽ đóng cửa hoặc giảm sản lượng trong khu vực.
Không chỉ trong lĩnh vực thương mại, các chính phủ trên thế giới cũng lo lắng rằng chi phí của mọi thứ từ thực phẩm đến phương tiện đi lại đang tăng cao, đây là một đòn giáng mạnh vào các hộ gia đình. Khi giá điện và khí đốt tự nhiên phá vỡ kỷ lục ngày này qua ngày khác, Tây Ban Nha, Ý, Hy Lạp và Pháp đều đang thực hiện các biện pháp để bảo vệ người tiêu dùng khỏi tác động của lạm phát.
Dermot Nolan, cựu giám đốc điều hành Ofgem, cơ quan quản lý năng lượng của Anh, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg: “Mọi thứ đang đắt đỏ hơn đối với người tiêu dùng và nó cũng đắt đối với những người sử dụng năng lượng lớn. Điện và giá khí đốt tự nhiên sẽ cao hơn kỳ vọng của mọi người và ở mức cao nhất trong 12 năm.”
Kể từ đầu năm nay, giá khí đốt tự nhiên của châu Âu đã tăng hơn gấp ba lần do Nga, nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất châu Âu, đã hạn chế cung cấp thêm khí đốt tự nhiên. Sau một mùa đông lạnh giá năm ngoái, châu Âu cần phải bổ sung lượng khí đốt tự nhiên đã cạn kiệt.
Do ảnh hưởng của dịch bệnh, các mỏ dầu ở Biển Bắc đang trong quá trình bảo dưỡng, và châu Á đang mua lượng lớn khí thiên nhiên hóa lỏng LNG để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, vì vậy châu Âu khó có được nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên thay thế.
Khi năng lượng tái tạo biến động, giá khí đốt tự nhiên cao hơn đẩy chi phí sản xuất điện lên và năng lượng từ gió không đủ buộc các công ty châu Âu phải đốt than đắt tiền để sản xuất điện, làm cạn kiệt than. Ngoài ra, các chính sách năng lượng cũng góp phần khiến chi phí ô nhiễm ở EU tăng hơn 80% trong năm nay.
Vào thời điểm này trong năm, tồn kho khí đốt tự nhiên của châu Âu đang ở mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Giám đốc điều hành Gazprom Alexei Miller cho biết châu Âu sẽ bước vào mùa đông trong khoảng một tháng nữa và không có đủ lượng khí đốt tự nhiên dự trữ.
Châu Âu cần nhất bây giờ là thời tiết tốt. Năm ngoái, thời tiết xấu đã khiến giá LNG châu Á đạt mức cao kỷ lục vào tháng Giêng.
Giám đốc điều hành Accenture, Ogen Kosi tin rằng: “Tình trạng này có thể xảy ra một lần nữa. Nếu mùa đông ở châu Á và châu Âu khắc nghiệt, thì cuối cùng chúng ta sẽ phải đối mặt với giá xăng tăng vọt một cách vô lý”.
Vào năm 2018, một đợt thời tiết lạnh giá khắc nghiệt được mệnh danh là “Quái thú phương Đông” đã khiến các nhà kinh doanh năng lượng bất ngờ. Năm nay, hiện tượng La Nina cũng có thể xuất hiện trở lại, mặc dù hiện tượng này sẽ mang lại thời tiết ấm áp cho châu Âu nhưng cũng khiến nhiệt độ ở châu Á giảm mạnh.
Trung tâm Dự báo Khí hậu Mỹ tuyên bố rằng có 66% khả năng hiện tượng La Niña sẽ xuất hiện trở lại từ tháng 11 đến tháng 1 năm sau, điều này có thể làm gia tăng sự cạnh tranh đối với LNG, vì người mua từ Nhật Bản đến Ấn Độ đang lo lắng về việc cạnh tranh với châu Âu.
Goldman Sachs cho rằng, nếu mùa đông lạnh giá, châu Âu sẽ phải cắt giảm nhu cầu điện và dự đoán khu vực này sẽ phải đối mặt với tình trạng mất điện trên diện rộng. Vương quốc Anh đã đóng cửa hai nhà máy phân bón và công ty Yara của Na Uy cũng sẽ cắt giảm 40% công suất sản xuất amoniac. Việc đóng cửa nhà máy cũng có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng thực phẩm. Từ chế biến thịt đến bia, chuỗi cung ứng thực phẩm và ngành công nghiệp đường và tinh bột cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Nguồn cung khó có thể cải thiện trong ngắn hạn. Nga đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng của riêng mình. Nhà tư vấn năng lượng Fabian Langningen, một nhà phân tích của Norwegian Resta Energy, cho biết ngay cả khi châu Âu trải qua một mùa đông ôn hòa, giá khí đốt tự nhiên có thể vẫn ở mức cao.
Stacey Morris, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của nhà cung cấp chỉ số Alerian có trụ sở tại Dallas, cho biết: “Do giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã đạt mức cao kỷ lục trước nhu cầu tăng vào mùa đông xuất hiện, nên giá có thể còn tăng thêm trong những tháng tới.”
Ai là người chịu trách nhiệm cho cuộc khủng hoảng năng lượng châu Âu?
Điều rất thú vị là liên quan đến giá khí đốt tự nhiên tăng cao ở châu Âu và cuộc khủng hoảng năng lượng, dư luận cho rằng lỗi nằm ở việc Nga không cung cấp đủ khí đốt tự nhiên, và các nước châu Á tiêu biểu là Ấn Độ và Nhật bản đã mua nhiều LNG hơn, trong khi bản thân châu Âu thì không.
Nga không cung cấp đủ nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên
Bắt đầu từ ngày 7/9/2021, ít nhất ba bài báo của Bloomberg về chủ đề này đã xuất hiện trên trên trang web WorldOil
Cơ quan này cho biết, Nga đang hoàn thành các nghĩa vụ theo hợp đồng để cung cấp khí đốt tự nhiên cho châu Âu, nhưng xuất khẩu của nước này sang lục địa châu Âu vẫn ở dưới mức trước đại dịch toàn cầu vào năm 2019. Nhiều khí đốt tự nhiên hơn từ Nga sẽ giúp châu Âu tăng trữ lượng khí đốt tự nhiên trước khi mùa đông đến.
Giá khí đốt tự nhiên của châu Âu đang phá kỷ lục mỗi ngày vì Nga, nhà cung cấp lớn nhất, đặt ra giới hạn trên đối với dòng chảy sang châu Âu.
Trong một tuyên bố trên trang web của mình, Cơ quan Năng lượng Quốc tế nêu rõ: “Nga có thể thực hiện nhiều biện pháp hơn để tăng nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho châu Âu và đảm bảo rằng các kho dự trữ đạt đủ mức để chuẩn bị cho mùa đông sắp tới. Đây cũng là cơ hội để Nga chứng minh họ là nhà cung cấp đáng tin cậy tại thị trường Châu Âu.”
Nhà sản xuất khí đốt tự nhiên thuộc sở hữu nhà nước của Nga, Gazprom, vẫn chưa đưa ra phản hồi cho lời bình luận trên.
Châu Á tập trung quá nhiều LNG
Ngoài Nga, dư luận cũng cho rằng việc các nước châu Á như Ấn Độ, Nhật Bản mua khí đốt hóa lỏng lớn cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến giá khí đốt tự nhiên của châu Âu liên tục tăng.
Mặc dù giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã tăng hơn ba lần trong năm nay nhưng vẫn chưa vượt quá giá nhiên liệu hóa lỏng được vận chuyển đến châu Á, khu vực nhập khẩu lớn nhất. Các quốc gia châu Á từ Nhật Bản đến Ấn Độ đang hoảng loạn mua trước khi bắt đầu mùa đông.
Tổng kết
Cuộc khủng hoảng năng lượng đang xảy ra ở châu Âu hiện nay là do bản chất không liên tục của năng lượng tái tạo như gió và mặt trời và nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên không đủ.
Xã hội loài người ngày nay phụ thuộc nhiều vào năng lượng hóa thạch, chủ yếu là dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá. Vấn đề khí hậu ngày càng nghiêm trọng đòi hỏi phải chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Hướng đi là đúng, nhưng quá trình này phức tạp và lâu dài.
Quá trình chuyển đổi năng lượng không nên gây ra khủng hoảng năng lượng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của công chúng và không nên đẩy công chúng vào tình trạng “khát” năng lượng. Đây phải là điểm mấu chốt mà tất cả các quốc gia trên thế giới phải tuân thủ trong quá trình chuyển đổi năng lượng và thực hiện tích cực các biện pháp để tránh điều đó xảy ra.
