Ngân hàng Nhà nước vừa công bố kết luận thanh tra đối với bốn doanh nghiệp vàng và hai ngân hàng lớn, chỉ rõ nhiều sai phạm liên quan đến giá cả, quản lý dòng tiền và giao dịch điện tử. Một số hồ sơ đã được chuyển sang Bộ Công an để tiếp tục điều tra.
Sáu đơn vị bị “điểm danh” và xử phạt hàng tỷ đồng
Ngày 30/5, Ngân hàng Nhà nước công bố kết quả thanh tra đối với sáu tổ chức kinh doanh vàng gồm: Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Tập đoàn DOJI, Công ty PNJ, Bảo Tín Minh Châu, cùng hai ngân hàng là TPBank và Eximbank.
Kết luận ghi nhận các đơn vị này cơ bản chấp hành quy định pháp luật, đặc biệt có chuyển biến tích cực trong chống rửa tiền, nhưng đồng thời phát hiện nhiều vi phạm dẫn tới hình thức xử phạt hành chính từ 400 triệu đến hàng tỷ đồng.
Các lỗi chủ yếu bao gồm: Vi phạm quy định về phòng chống rửa tiền, thiếu nhận diện khách hàng và báo cáo giao dịch lớn, sai phạm về kế toán – thuế, sử dụng hóa đơn, chứng từ, hoặc thông tin gây hiểu nhầm để cạnh tranh không lành mạnh.
SJC: Quyết định giá vàng phụ thuộc vào một cá nhân
Tại SJC, thanh tra chỉ ra doanh nghiệp không có quy trình nội bộ rõ ràng trong việc xác định giá mua – bán vàng. Trong thời gian từ 2/10/2023 đến 15/4/2024, giá vàng tại đây do một cá nhân – Tổng giám đốc Lê Thúy Hằng trực tiếp quyết định, thay vì một cơ chế tham vấn minh bạch.
Điều này khiến Ngân hàng Nhà nước lo ngại về rủi ro trong điều tiết giá, nhất là khi SJC đang chiếm thị phần lớn trên thị trường vàng miếng.
DOJI: Nghi vấn che giấu nguồn gốc vàng, vi phạm thương mại điện tử
Với DOJI, cơ quan thanh tra phát hiện có cá nhân bán vàng nguyên liệu với khối lượng lớn bất thường, thậm chí có trường hợp doanh nghiệp khác “lách luật” bằng cách nhờ cá nhân đứng tên bán hàng. Điều này gây nguy cơ trốn thuế và gây bất ổn thị trường.
Ngoài ra, DOJI cũng bị phát hiện vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử trên nền tảng Egold, bao gồm huy động vàng và giữ hộ vàng miếng khi chưa được cấp phép.
Eximbank: Giao dịch “khống”, làm đẹp doanh số vàng miếng
Kết quả thanh tra tại Eximbank cho thấy nhân viên ngân hàng đã tạo điều kiện cho các giao dịch “khống” vàng miếng, khi rút ngắn quy trình kiểm đếm, cho phép khách thực hiện giao dịch mà không giao nhận vàng thật, chỉ giao dịch phần chênh lệch giá vàng để kiếm lời.
Hoạt động này khiến doanh số mua bán bị thổi phồng, trong một giai đoạn, ba khách hàng chiếm tới 15% tổng doanh số vàng miếng tại ngân hàng.
TPBank: Giữ hộ vàng không niêm phong, giao dịch bất thường
TPBank cũng bị chỉ ra nhiều điểm sai phạm trong hoạt động giữ hộ vàng, đặc biệt là không niêm phong, không ghi số series vàng miếng. Ngoài ra, thanh tra phát hiện cá nhân giao dịch với doanh số hàng nghìn tỷ đồng/năm, có dấu hiệu hoạt động kinh doanh vàng trá hình.
Ngân hàng Nhà nước thừa nhận một số quy định hiện hành còn chưa rõ ràng, đặc biệt là Nghị định 24 chưa quy định việc cấp phép cho cá nhân kinh doanh vàng miếng, trong khi cá nhân vẫn được phép giao dịch với tổ chức được cấp phép.
Vi phạm thương mại điện tử, thuế – kế toán cũng được phanh phui
Bảo Tín Minh Châu bị xác định vi phạm quy định thương mại điện tử, như không công bố đầy đủ thông tin vận chuyển, xử lý khiếu nại, giải quyết tranh chấp trên website. Doanh nghiệp cũng thiếu chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người dùng.
PNJ có vi phạm tương tự các đơn vị khác, đặc biệt là cung cấp thông tin dễ gây nhầm lẫn nhằm cạnh tranh không lành mạnh. Ngoài ra, công ty còn có sai phạm trong kê khai thuế, kế toán, phòng chống rửa tiền.
Một số hồ sơ đã chuyển sang Bộ Công an
Ngân hàng Nhà nước đã chuyển hồ sơ vi phạm của SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu liên quan đến chứng từ, thuế và kế toán sang Bộ Công an để xác minh dấu hiệu hình sự. Trường hợp của DOJI và TPBank cũng đã được gửi sang Cục Cảnh sát điều tra về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, hiện cơ quan thuế đang chủ trì kiểm tra, xử lý.
Eximbank cho biết đang nghiêm túc khắc phục các vi phạm, đã rà soát lại toàn bộ quy trình nghiệp vụ và tăng cường hệ thống quản trị rủi ro.
PNJ khẳng định đã chủ động điều chỉnh các vấn đề mà đoàn thanh tra chỉ ra từ đầu năm 2024. Doanh nghiệp mong muốn cơ quan chức năng làm rõ những nội dung còn chưa thống nhất trong biên bản thanh tra, đồng thời kêu gọi sớm có chính sách quản lý thị trường vàng minh bạch, bền vững hơn.
Kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đã phơi bày nhiều “lỗ hổng” trong hoạt động kinh doanh vàng tại các tổ chức lớn, từ quản lý giá, quy trình giao dịch, đến minh bạch thông tin. Trong bối cảnh thị trường vàng đang có nhiều biến động, việc chấn chỉnh kịp thời là điều kiện cần để đảm bảo sự ổn định và công bằng cho toàn thị trường.
Mộc Miên (tổng hợp)
