Quy mô dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) hiện chưa tới 15% GDP. Trong đó, riêng TPDN riêng lẻ khoảng 12,5% GDP (khoảng 1,19 triệu tỷ đồng), còn khá khiêm tốn so với các nước trong khu vực và cũng cách xa mục tiêu đề ra vào năm 2025.
Tuy vậy, với diễn biến trong năm 2022, Chứng khoán VCBS không đánh giá cao kịch bản nhà đầu tư trái phiếu chuyên nghiệp sẽ sớm quay trở lại thị trường trong năm nay.
VCBS dự báo quy mô thị trường TPDN năm 2023 tiếp tục thu hẹp do một số nguyên nhân. (1) lượng trái phiếu đáo hạn lớn trong khi khả năng phát hành mới, phát hành tái cơ cấu bị hạn chế đáng kể với Nghị định 65. Đồng thời chi phí phát hành mới duy trì ở ngưỡng cao. (2) lượng trái phiếu mua lại trước hạn cũng sẽ tiếp tục làm giảm quy mô chung của thị trường.
Bên cạnh đó, áp lực đáo hạn trung hạn với thị trường do khối lượng đáo hạn lớn, khả năng phát hành mới thấp và xu hướng tăng lãi suất vẫn hiện hữu. Theo ước tính của VCBS, khối lượng TPDN đáo hạn trong năm 2023 ước tính 250.000 tỷ đồng , suy giảm đáng kể so với thời điểm quý 3/2022 do việc chủ động mua lại trước hạn. Trong đó, đáng chú ý, giá trị mua lại ngành Ngân hàng và Bất động sản trong quý 4 lần lượt đạt 35.000 tỷ và 24.000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, xu hướng chủ động mua lại trước hạn phần nào giúp doanh nghiệp, nhà phát hành chủ động hơn đối với nhu cầu chi trả vốn TPDN. Động thái này cũng cho thấy những nỗ lực đáng kể nhằm thu xếp vốn, giải tỏa bớt áp lực đáo hạn trong tương lai gần.
Bên cạnh đó, mặt bằng lãi suất cao đi cùng với việc nhà đầu tư cần thêm thời gian để lấy lại niềm tin đối với TPDN sẽ khiến thị trường này trở nên kém hấp dẫn với nhà đầu tư khi xét tới tương quan rủi ro-lợi nhuận.
Đối với nhà đầu tư tổ chức, nhu cầu đầu tư các khoản TPDN được dự báo có xu hướng giảm khi mức độ rủi ro được đánh giá tăng thêm. Cùng với đó, lựa chọn kênh đầu tư TPCP đã trở lại mức định giá hấp dẫn so với nhiều năm trước cũng là yếu tố khiến giảm tính cạnh tranh của kênh TPDN.
Cũng cần lưu ý thêm, năm 2023 hoạt động thanh tra giám sát phát hành trái phiếu số lượng lớn, không có tài sản đảm bảo, sử dụng vốn sai mục đích… làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán, phát hành, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán và thị trường chứng khoán vẫn sẽ được đẩy mạnh.
Năm 2023 cũng là thời điểm đẩy mạnh các hoạt động tái cấu trúc trái phiếu sắp tới hạn. Các thảo luận về Nghị định 65 sửa đổi dù có hiệu lực sẽ mất nhiều thời gian để lấy ý kiến thị trường. Tổng hợp lại, VCBS cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục giai đoạn trầm lắng với thanh khoản thấp.
Điểm đáng chờ đợi sẽ là thời điểm hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp tập trung đi vào vận hành và đem lại tính thanh khoản tốt hơn đối với sản phẩm này. Những giải pháp tổng thể từ phía cơ quan quản lý vẫn là chìa khóa nhằm dần tháo gỡ khó khăn với thị trường, ổn định tâm lý nhà đầu tư nhằm mục tiêu hướng đến sự phát triển của thị trường vốn trong dài hạn
Trong dài hạn, một số định hướng phát triển thị trường bao gồm cả phát hành ra công chúng và phát hành riêng lẻ gắn với tăng cường công bố thông tin; tổ chức hoạt động và cung cấp dịch vụ giao dịch trái phiếu doanh nghiệp qua Sở giao dịch chứng khoán đáp ứng nhu cầu của các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường. Thúc đẩy hoạt động của dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, khuyến khích các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế tham gia cung cấp dịch vụ tại thị trường Việt Nam.
Bên cạnh định hướng phát triển quy mô, chất lượng là yếu tố được định hướng rõ ràng với tiêu chí hàng đầu là minh bạch thông tin và thúc đẩy hoạt động xếp hạng tín nhiệm.
